کلونیدین

کلونیدین

داده‌های بالینی
نام‌های تجاری	Catapres
AHFS/Drugs.com	monograph
مدلاین پلاس	a682243
روش مصرف دارو	oral, transdermal
کد ATC	C02AC01 N02CX02 (WHO)‎, S01EA04 (WHO)‎
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی	℞ (Prescription only)
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمی	۷۵–۹۵٪
پیوند پروتئینی	۲۰–۴۰٪
متابولیسم	کبد to inactive metabolites
نیمه‌عمر حذف	12-33 hours
دفع	urine (40-50%)
شناسه‌ها
نام آیوپاک N-(2,6-dichlorophenyl)-4,5-dihydro-1H-imidazol-2-amine
شمارهٔ سی‌ای‌اس	۴۲۰۵-۹۰-۷ Y
پاب‌کم CID	۲۸۰۳
IUPHAR/BPS	۵۱۶
دراگ‌بنک	DB00575 Y
کم‌اسپایدر	۲۷۰۱ Y
UNII	MN3L5RMN02
KEGG	D00281 Y
ChEBI	CHEBI:۳۷۵۷ Y
ChEMBL	ChEMBL۱۳۴ Y
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID6022846
ECHA InfoCard	100.021.928
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیایی	C9H9Cl2N۳
جرم مولی	230.093 g/mol g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)	Interactive image
SMILES Clc1c(c(Cl)ccc1)N/C2=N/CCN2
InChI InChI=1S/C9H9Cl2N3/c10-6-2-1-3-7(11)8(6)14-9-12-4-5-13-9/h1-3H,4-5H2,(H2,۱۲٬۱۳٬۱۴) Y Key:GJSURZIOUXUGAL-UHFFFAOYSA-N Y
(verify)

کلونیدین (به انگلیسی: Clonidine)

کلونیدین، با نام تجاری Catapres در میان دیگران فروخته می‌شود، دارویی است که برای درمان فشار خون بالا، اختلال بیش فعالی با کمبود توجه، ترک دارو (الکل، مواد افیونی یا استعمال دخانیات)، گرگرفتگی یائسگی، اسهال، اسپاستیسیتی و برخی شرایط خاص درد استفاده می‌شود. این از طریق دهان، تزریق یا به عنوان پچ پوستی استفاده می‌شود. شروع عمل معمولاً ظرف یک ساعت است و تأثیر آن بر فشار خون تا هشت ساعت است.

رده درمانی: داروهای کاهنده فشارخون و اضطراب

اشکال دارویی: قرص

کلونیدین برای درمان هایپرهیدروزیس نیز بکار برده می‌شود؛ لذا چنانچه در طی دوره مصرف دارو دچار افزایش حرارت بدن شده و با کمبود تعریق مواجه شدید، در اولین فرصت ممکن با پزشک خود تماس گرفته و این مورد را مطرح نمایید. هم چنین برای سم زدایی مواد مخدر و قرص‌های اعصاب کاربرد دارد.

موارد مصرف

کلونیدین برای اعصاب، پیشگیری از بروز حملات میگرن، به عنوان داروی کمکی در درمان قاعدگی دردناک و گرگرفتگی ناشی از یائسگی و برای رفع سریع عوارض ناشی از سندرم قطع مصرف شبه تریاک و متادون الکل-بنزودیازپین‌ها و سندرم بیش فعالی-کمبود توجه مصرف می‌شود.

کلونیدین ممکن است برای کاهش فشار خون مقاوم در افراد مبتلا به فشار خون بالا مؤثر باشد.

کلونیدین ممکن است برای کاهش علائم ترک دارو همراه با قطع ناگهانی مصرف طولانی مدت مواد افیونی، الکل، بنزودیازپین‌ها و نیکوتین (سیگار کشیدن) استفاده شود. این می‌تواند با کاهش پاسخ سیستم عصبی سمپاتیک مانند تاکی کاردی و فشار خون بالا و همچنین کاهش تعریق، گرگرفتگی گرم و سرد و بی‌قراری عمومی، علائم ترک اوپیوئید را کاهش دهد. همچنین ممکن است در کمک به ترک سیگاری‌ها کمک کند. اثر آرام بخشی نیز مفید است. با این حال، عوارض جانبی آن می‌تواند شامل بی‌خوابی باشد، بنابراین ویژگی رایج ترک اعتیاد را تشدید می‌کند. کلونیدین همچنین ممکن است باعث کاهش شدت سندرم پرهیز نوزادان در نوزادانی شود که از مادرانی که از داروهای خاصی به ویژه مواد مخدر استفاده می‌کنند، متولد می‌شوند. در نوزادان مبتلا به سندرم ترک نوزاد، کلونیدین ممکن است باعث بهبود در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان شود.

مکانیسم اثر

تصور می‌شود که اثر کلونیدین در پایین‌آوردن فشار خون ناشی از تحریک گیرنده‌های آلفا-۲ آدرنرژیک مرکزی باشد که منجر به کاهش جریان خروجی سمپاتیک به سمت قلب، کلیه‌ها و بستر عروق محیطی می‌شود. نتیجه آن کاهش مقاومت عروق محیطی، کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و کاهش سرعت ضربان قلب است.

موارد منع مصرف

1. به منظور جلوگیری از بروز بحران فشار خون، مصرف این دارو باید به تدریج قطع شود.
2. این دارو در موارد زیر باید با احتیاط فراوان مصرف شود: سندرم رینود یا سایر بیماری‌های انسدادی عروق محیطی، سابقه افسردگی و پورفیری (در این مورد عدم مصرف دارو ترجیح داده می‌شود).
3. در صورت وجود اختلال در عملکرد کلیه، کاهش مقدار مصرف دارو ممکن است ضروری باشد.
4. اگر برای جراحی نیاز به قطع درمان باشد، توصیه می‌شود که آخرین دُز حداکثر ۴–۶ ساعت قبل از جراحی و از داروهای تزریقی پایین‌آورنده فشار خون استفاده شود.
5. اندازه‌گیری فشار خون در فواصل منظم در طول درمان با این دارو ضروری است.

عوارض جانبی

خواب آلودگی، خشکی دهان، تسکین، افسردگی، احتباس مایعات، برادی کاردی، پدیده رینود، سردرد، سرگیجه، احساس سرخوشی، بی‌قراری شبانه، یبوست و به ندرت با مصرف این دارو گزارش شده‌است.

تداخل دارویی

داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای ممکن است اثرات کاهنده فشار خون کلونیدین را کاهش دهند. در صورت مصرف همزمان کلونیدین با مسدودکننده‌های گیرنده‌های بتا-آدرنرژیک، قطع مصرف کلونیدین ممکن است موجب بحران فشار خون شود.

نکات قابل توصیه

1. مصرف این دارو حتی در صورت احساس بهبودی باید ادامه یابد.
2. این دارو، افزایش فشار خون را درمان نمی‌کند، بلکه آن را کنترل می‌نماید. از این رو مصرف دارو ممکن است تا آخر عمر ضروری باشد.
3. مراجعه به پزشک، قبل از قطع مصرف دارو ضروری است، زیرا ممکن است کاهش تدریجی مقدار مصرف برای جلوگیری از بروز زیادی واجهشی فشار خون لازم باشد.
4. به علت احتمال بروز خواب‌آلودگی، از رانندگی و کار کردن با وسایلی که نیاز به هوشیاری دارد، باید خودداری شود.
5. از مصرف سایر داروها، به خصوص داروهای مقلد سمپاتیک که نیاز به نسخه ندارند، و داروهای مضعف CNS باید خودداری شود.
6. توصیه می‌شود به منظور اطمینان از کنترل فشار خون در طول شب وکاهش حالت خواب‌آلودگی در روز، آخرین مقدار مصرف روزانه دارو هنگام خواب باشد.

۷. در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به محض به یاد آوردن، آن نوبت باید مصرف شود. اگر بیش از ۲ نوبت مصرف دارو فراموش شد، به دلیل احتمال بروز واکنش شدید، حتماً با پزشک مشورت گردد.

مقدار مصرف

به عنوان پایین‌آورنده فشار خون، ابتدا ۰/۱ میلی‌گرم ۲ بار در روز مصرف می‌شود. در صورت نیاز به کنترل فشار خون، مقدار مصرف هر هفته ۰/۱ میلی‌گرم افزایش می‌یابد. به عنوان مقدار نگهدارنده، mg/day۰/۶–۰/۲ در مقادیر منقسم مصرف می‌شود. به منظور کاهش فوری فشار خون (ولی نه در موارد اضطراری)، مقدار حمله‌ای ۰/۲ میلی‌گرم مصرف شود و سپس ۰/۱ میلی‌گرم هر یک ساعت تا زمانی که فشار خون دیاستولی کنترل گردد، یا مقدار مصرف تام به ۰/۸ میلی‌گرم برسد، مصرف می‌گردد. سپس بیمار با مقدار نگهدارنده دارو باید کنترل شود.

به عنوان پیشگیری از بروز سردردهای عروقی در بزرگسالان، ابتدا ۰/۰۲۵ میلی‌گرم ۲–۴ بار در روز مصرف می‌شود که این مقدار می‌تواند تا حداکثر ۰/۰۵ میلی‌گرم ۳ بار در روز افزایش یابد. در درمان قاعدگی دردناک مقدار ۰/۰۲۵ میلی‌گرم ۲ بار در روز به مدت ۱۴ روز قبل از قاعدگی و طی آن مصرف می‌شود. به عنوان داروی کمکی در درمان سندرم یائسگی، مقدار ۰/۰۲۵–۰/۰۷۵ میلی‌گرم ۲ بار در روز مصرف می‌شود.

جستارهای وابسته

• فشارخون