| پنیس انسان | |
|---|---|
 آلت تناسلی مردان مختلف (درحالت نعوظ)
| |
| جزئیات | |
| ساخته از | دندان تناسلی، چین‌های دستگاه ادراری تناسلی |
| دستگاه | دستگاه ادراری-تناسلی |
| سرخرگ‌ها | سرخرگ آلت تناسلی، شریان پشتی آلت تناسلی، شریان عمیق آلت تناسلی، شریان پیاز آلت تناسلی |
| سیاهرگ‌ها | رگهای پشتی آلت تناسلی مرد |
| عصب‌دهی | عصب پشتی آلت تناسلی مرد |
| لنف | غدد لنفاوی اینگوینال |
| شناسه‌ها | |
| لاتین | penis, pl. penes |
| MeSH | D010413 |
| TA98 | A09.4.01.001 |
| TA2 | 3662 |
| FMA | 9707 |
آلت مردانه از اندام‌های تناسلی بیرونی مردانه فاقد استخوان و متشکل از بافت‌های اسفنجی و رگهای خونی در انسان مرد که بافت نعوظی آن از سه سیلندر (دو عدد جسم غاری (به انگلیسی: Corpus cavernosum) و یک عدد جسم اسفنجی (به انگلیسی: Corpus Spongiosum) تشکیل شده‌است. در زیر آلت تناسلی، کیسهٔ بیضه قرار دارد. از آلت مردانه برای آمیزش جنسی، خودارضایی و دفع ادرار استفاده می‌شود.
در آلت تناسلی مردانه نواحی حساسی وجود دارند که تحریک آن‌ها باعث تحریک جنسی فرد و راست شدن پنیس می‌شود. در اوج لذت جنسی، مَنی حاوی اِسپِرم از بیضه خارج شده و از راه کیر خارج می‌شود. در صورت ریخته شدن منی در مهبل زن، ممکن است تخمک زن با اسپرم‌های مرد ترکیب شده و زن باردار شود.
این عضو در مردان به‌صورت استوانه‌ای‌شکل می‌باشد که از ۳ بافت تودرتو تشکیل شده‌است. این بافت‌ها اسفنجی‌شکل هستند و در واقع مانند جَک‌های بادی عمل می‌کنند به این صورت که حاوی یاخته‌هایی می‌باشند که در هنگام تحریک جنسی، با ارسال پیام عصبی در بخش استوانه‌ای آلت، اتّساع عروق روی می‌دهد و در نتیجه، حجم زیادی از خون به فضاهای موجود در بافت نعوظی وارد می‌شود. اجسام غاری و جسم اسفنجی پرخون و متّسِع می‌شوند و وریدهای خود را بر روی فاسیای اطراف خود می‌فشارند. به‌این‌ترتیب، جریان خون از بافت نعوظی به تعویق می‌افتد و فشار داخلی افزایش یافته و بالا می‌ماند. در نتیجه، طول و قطر آلت افزایش می‌یابد و نعوظ حاصل می‌گردد.
واژه‌شناسی
کهن‌ترین واژه در زبان فارسی برای اندام مردانه «کیر» (آوانگاری: kīr) است که خود از «کِر» (آوانگاری: kēr) در زبان پارسی میانه گرفته شده‌است. کیر را در پارسی میانه (یا پارسیگ) با خط پهلوی به‌گونهٔ «
» می‌نوشتند، و در بعضی متن‌های پهلوی نیز با هُزوارِشِ «
» آمده‌است.
در فارسی نو به کیر در حالت عادی و شق نشده، چُل هم گفته می‌شود. همچنین، در ادبیاتِ گذشتگان به آن «حمدان» یا «حمدون» نیز گفته می‌شده؛ برای مثال، سوزنی سمرقندی، در هزلیاتِ خود از آن استفاده کرده‌است.
در فارسی عامیانه، به آلت تناسلی مرد، «دودول»، «شومبول» یا «شوشول» گفته می‌شود.
تاریخ
لینگام نمادی از شیوا خدای هندو است که به شکل آلت نرینگی به تصویر در می‌آید. لینگام معمولاً همراه با یونی (واژن ایزدبانوی شاکتی) در معابد برای عبادت قرار می‌گیرد و متداول‌ترین نماد غایی در هند محسوب می‌شود.
اندازه و اندازه‌گیری
در سنجش با دیگر نخستی‌سانان، همچون نمونه‌های بزرگشان مانند گوریل، انسان‌ها دارای بزرگ‌ترین پنیس (از نظر کلفتی و درازی) شده‌اند؛ هم به‌طور مطلق در میان همهٔ نخستی‌سانان و هم به‌صورت نسبی نسبت اندازهٔ پنیس به باقی بدن خود انسان. همچنین انسان‌های نر (مردان) جزو تنها جانوران پستان‌داری اند که استخوان نره را از دست داده‌اند و پنیس انعطاف‌پذیر از بافت اسفنجی و رگ خونی به دست آورده‌اند. این موارد نتیجه گزینش جنسی و پسند انسان‌های ماده (زنان) و مادرسالاری در طول تاریخ چنددَه‌هزارسالهٔ بشر نسبت به دیگر هومینیدها بوده‌است و سبب تغییرات و فرگشت‌ها در گونهٔ هوموساپین شده‌است.
اندازه‌گیری‌های ژنیتال متفاوت است، با مطالعاتی که بر خوداَندازه‌گیری تکیه می‌کنند، میانگین به‌طور قابل‌توجهی بالاتر است از اندازه‌گیری‌هایی که متخصصان بهداشت گزارش می‌دهند.
در تحقیقات و پژوهش‌های مختلف، با شیوهٔ اندازه‌گیری درست، اندازهٔ درازای آلت تناسلی در نوجوانانِ سالم (۱۸سالهٔ نرمال) در حالت‌های شل ۹ تا ۱۰٫۲ سانتیمتر، کشیده (به‌آرامی با دست) ۱۳٫۳ سانتیمتر و افراشته ۱۵٫۱ تا ۱۶٫۳ سانتیمتر است، در حالی در افراد دارای میکروپنیس (ریزکیری) این اندازه‌ها به‌ترتیب حداکثر ۵ تا ۷ و ۱۰٫۹ و ۱۱٫۴ تا ۱۲٫۷ سانتیمتر است، همچنین در صدک ۹۷٫۵اُم (بالا)، اشخاص با ماکروپنیس (درشت‌کیری) به‌ترتیب حداقل ۱۵٫۵ و ۱۶٫۵ و ۱۹ می‌باشد. همچنین اندازهٔ دُور آلت نرمال در حالت خوابیده ۹٫۳ سانتیمتر و در حالت راست‌شده ۱۱٫۷ تا ۱۲٫۳ سانتیمتر بوده‌است. دسته‌بندی اندازه‌های پنیس راست‌شده:
- کمتر از ۷ سانتیمتر: میکروپنیس
- ۸ تا ۱۲ س‌م: کوچک و کوتاه
- ۱۲ تا ۱۴ س‌م: معمولی
- ۱۴ تا ۱۶ س‌م: نرمال
- ۱۶ تا ۲۲ س‌م: بزرگ و دراز
- بیشتر از ۲۲ سانتیمتر: ماکروپنیس
طبق بررسی‌ها تنها ۲٫۲۸ درصدِ مردان (حدود ۱۰۰ میلیون مرد) دچار بزرگی یا کوچکی غیرطبیعی و آنرمال پنیس اند.
هرچند نتایج تحقیقات معتبر در زمینهٔ اندازهٔ آلت مرد تا حدی با یکدیگر اختلاف دارند، اما بنا بر اجماع عمومی پژوهشگران، میانگین طول آلت تناسلی مردان بالغ بین ۱۲٫۹ تا ۱۵ سانتیمتر است و ۹۵ درصد میانی نیز طول بین ۱۰٫۷ تا ۱۹٫۱ سانتیمتر دارند. در مورد محیط یا دورِ آلت تناسلی مردان هم اجماع عمومی بر روی میانگین ۱۲٫۳ سانتیمتر است که به معنای قطری معادل ۳٫۹ سانتیمتر در حالت نعوظ کامل است.
میانهٔ حسابی اندازه‌های آلت تناسلی مردان، یعنی رقمی که ۵۰ درصد افراد از آن پایین‌تر و ۵۰ درصد بالاتر از آن قرار می‌گیرند، کمی پایین‌تر از میانگین است. ارتباطی بین اندازهٔ آلت تناسلی مردان و نژاد مشاهده نشده‌است. آلت تناسلی مردان ختنه‌شده به‌طور میانگین ۸ میلی‌متر کمتر از همتایان ختنه نشده‌است.
یک پروژهٔ تحقیقاتی که توسط پزشکانی با ملیت‌های مختلف انجام شد نشان می‌دهد که در مقیاس جهانی، طول آلت در حالت کاملاً تحریک شده بین ۹٫۶–۱۶ سانتیمتر می‌باشد. همچنین اشاره شده‌است که طول آلت نه تنها از ژنتیک، بلکه از فرهنگ، رژیم غذایی و میزان تماس با مواد شیمیایی و سمّی نیز تأثیر می‌پذیرد. اگر طول آلت در حالت نعوظ از ۲٫۵ برابر انحراف معیار طول آلت جامعه، کمتر باشد، یا در حالت نعوظ از ۷ سانتیمتر کوچک‌تر باشد، میکروپنیس نام دارد و احتمال نازایی در آنان زیاد است. در غیر این صورت، کوچک بودن در طیف جمعیتی آن مشکلی برای زاد و ولد ایجاد نمی‌کند. مقدار هورمون مردانهٔ تستوسترون در هر شخص بر اندازهٔ پنیس و تستیکول او (و نیز کلیتوریس در زنان) تأثیرگذار است. همچنین اگر فشردن پوست بالای آلت چندین سانتیمتر به درازای آن می‌افزاید احتمال پنیس دفن‌شده هست که ممکن در موارد شدیدتر نتواند به واژن دخول کند. درازای متوسط یک بیضه (تستیکول) نرمال هم بین ۴٫۵ – ۵٫۵ سانتیمتر است و پهنای آن ۲٫۱ تا ۳٫۵ سانتیمتر است. حداقل اندازهٔ واژن انسان ۱۵ تا ۱۸ سانتیمتر و عمق رِکتوم (پس از آنوس باسن) حدوداً ۱۲ تا ۲۰ سانتیمتر است.
مانند پنیس، رقابت اسپرم باعث شده‌است که اندازهٔ تستیکول‌های انسان از طریق انتخاب جنسی فرگشت کند. این بدان معنی است که بیضه‌های بزرگ نمونه‌ای از سازگاری انتخاب‌شده از نظر جنسی اند یعنی انتخاب جنسی زنان در طول تاریخ باعث سازگار شدن مردان با تستیکول‌ها و پنیس‌های بزرگ‌تر و به دست آوردن این چنین بیضه‌ها و آلتی شده‌است. بیضه‌های انسان در هم‌سنجی با دیگر جانوران مانند گوریل‌ها و شامپانزه‌ها (برخلاف اندازهٔ آلت) اندازهٔ متوسطی دارند و در وسط راه قرار می‌گیرند. بیضه‌های بزرگ به‌دلیل توانایی آن‌ها در تولید انزالِ (منی) بزرگ‌تر در رقابت اسپرم مفید هستند. پژوهش‌ها نشان داده‌است که میان تعداد اسپرم بیرون‌ریخته‌شده و اندازهٔ بیضه‌ها همبستگی و ارتباط مثبت وجود دارد. همچنین نشان داده شده‌است که بیضه‌های بزرگ‌تر کیفیت اسپرم بالاتر را پیش‌بینی می‌کنند، از جمله شمار بیشتر اسپرم متحرک و تحرک بالاتر اسپرم.
دستگاه تولیدِمثل مردان
علاوه بر آمیزش جنسی، دستگاه تولید مثل در مردان هورمون‌های جنسی لازم برای تولید اسپرم و تکامل جنسی در دوران بلوغ را می‌سازد. اعضای تناسلی مرد از آلت تناسلی، بیضه و کیسهٔ بیضه که بیضه‌ها در آن آویزان هستند، تشکیل می‌شوند. هر بیضه حاوی لوله‌های منی‌ساز (به انگلیسی: Seminiferous tubules) است که اسپرم می‌سازند. اسپرم در اپیدیدیم یک لولهٔ پیچ‌درپیچ که پشت هر بیضه قرار دارد، نگهداری می‌شود. یک لوله دیگر به نام مجرای وابران (به انگلیسی: Vas deferens)، هر اپیدیدیم را به یک مجرای انزالی وصل می‌کند که این مجرا خود به پیشابراه وصل می‌شود. سه غده (یک جفت غدهٔ ساخت منی و غدهٔ پروستات)، مایعاتی را ترشح می‌کنند که وظیفهٔ انتقال و تغذیهٔ اسپرم را بر عهده دارند؛ این ترشحات همراه اسپرم، مایعی به نام مایع منی را تشکیل می‌دهند. در طول فعالیت جنسی، بافت نعوظی آلت تناسلی، پُرخون شده، آلت تناسلی را دراز و سفت می‌کند تا بتواند وارد مهبل زن شود. در هنگام ارگاسم، انقباضات عضلانی مایع منی را از طریق هر وازدفران به طرف پیشابراه و خارج از آلت تناسلی می‌رانند. درحالت عادی آلت تناسلی مرد کوچک و شل می‌باشد ولی پس از تحریک‌شدن به حالت نعوظ در می‌آید.
سیلندرهای آلت تناسلی
این سیلندرها که در کنار هم قرار گرفته در قسمت داخلی متصل به استخوان‌های لگن خاصره و قسمت خارجی آن توسط پوست پوشانیده که نمای اندام تناسلی ظاهری را تشکیل می‌دهد.
قسمت بیرونی بافت نعوظی را اگر از داخل به خارج توضیح دهیم در داخلی‌ترین قسمت گفته شد که از سه سیلندر طولی (۲ عدد بافت اصلی نعوظ به نام اجسام غاری (به انگلیسی: Corpus cavernosum) و سومی بنام جسم اسفنجی (به انگلیسی: Corpus Spongiosum) که حاوی مجرای ادراری است و در زیر ۲ سیلندر قبلی قرار گرفته).
داخل سیلندرهای نعوظی بافت اسفنجی قرار گرفته که فضای زیادی را هنگام نعوظ جهت ورود خون ایجاد می‌کند و دیوارهٔ آن از بافت بسیار قوی و ضخیم بنام تونیکا آلبوژینه تشکیل شده‌است.
سیلندرها توسط بافت قوی دیگری به نام فاسیای باکس (Bucks fasia) در کنار هم قرار می‌گیرند تا خود شکل سیلندری واحدی را تشکیل دهد و روی آن را بافت‌های نرم و لغزندهٔ زیرجِلدی و پوست است که قابلیت حرکت و لغزندگی بین پوست و بافت نعوظی را ایجاد می‌کند تا بدون کشش و فشار بر روی پوست، سایز آلت تناسلی در حالت نعوظ چند برابر بزرگ‌تر شود.
نعوظ
سازوکارِ نعوظ بدین شرح است که هنگام تحریک جنسی یا فعال شدن مکانیسم نعوظی به هر دلیل، جریان خون بداخل بافت اسفنجی این سیلندرها به‌سرعت و شدت افزایش یافته به‌طوری‌که خون ورودی، فرصت خارج شدن از طریق سیاهرگ‌ها را ندارد. سیلندرها افزایش بارز حجم پیدا کرده و همچون بادکنکی که به‌طور کامل پر باد شده باشد حجیم و سفت می‌گردد.
سفتی دیوارهٔ سیلندرها باعث بسته شدن ۹۰٪ قابلیت خروج خون از سیلندرها می‌گردد تا بافت آلت پر خون باقی بماند. این فشار به بالاتر از حد متوسط فشار خون فرد، یعنی حدود ۱۲۰ میلی‌متر جیوه می‌رسد و با توجه به محصور بودن خون با دو بافت قوی تونیکا آلبوژینه دیوارهٔ سیلندرها و فاسیای باکس پوشانندهٔ آن‌ها منجر به قوام سخت و شبیه به استخوانی بافت آلت تناسلی مردان درحالت نعوظ می‌گردد. از این نظر، آلت مردان شباهت بسیار زیادی با چوچوله در زنان دارد. بر خلاف آلت تناسلی مردانه که از نظر هومولوژی متشابه چوچوله است، پیشابراه در چوچوله قرار ندارد و نقش چوچوله صرفاً در لذت جنسی است. برخلاف آلت، تنها بخش کمی از چوچوله نمایان است. در برخی لهجه‌های فارسی از جمله لهجهٔ هراتی نام ایندو نیز مشابه هم و به‌صورت کِچُل (کلیتریس) و چُل (کیر) نامیده می‌شوند.
در فرهنگ
در هنر یونان باستان، به‌طور معمول آلت کوچک‌تری نسبت به اندازهٔ مورد انتظار در مردان دیده می‌شود. هنر رنسانس نیز همین رویه را در پیش گرفت. گفته می‌شود که در یونان قدیم از دید فرهنگی آلت کوچک و ختنه‌نشده برای مردان مطلوب‌تر شناخته شده و در عوض داشتن آلت بزرگ و ختنه‌شده مضحک و بی‌تناسب به نظر می‌رسیده‌است.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۳ نشان داد که تنها ۵۵٪ مردان از اندازهٔ آلت تناسلی خود راضی هستند و این در حالی است که ۸۵٪ زنان از اندازهٔ آلت تناسلی شریک جنسی خود راضی بوده‌اند.
بیماری
بیماری پیرونی
به عارضهٔ تشکیل شدن پلاک یا تودهٔ سخت روی آلت تناسلی بیماری پیرونی گفته می‌شود. پلاک معمولاً بالا یا گاهی پایین آلت به صورت لایه‌های حاوی بافت نعوظی تشکیل می‌شود. ورم و تحریک (التهاب) موضعی غالباً از علائم اولیهٔ تشکیل پلاک است که به‌مرور زمان تبدیل به اسکار سخت می‌شود. پلاک سخت‌شده انعطاف‌پذیری را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود آلت هنگام خم شدن حین نعوظ درد بگیرد و فشار تحمل کند. بیماری پیرونی ناراحتی و اضطراب بیمار را نیز در پی دارد و میل جنسی و توانایی جنسی مرد را هنگام نزدیکی کاهش می‌دهد.
نعوظ دائم
پریاپیسم به نعوظ دائم و غالباً دردناکی گفته می‌شود که بیش از ۴ ساعت ادامه داشته باشد. نعوظ دائم ربطی به فعالیت جنسی ندارد و پس از ارگاسم برطرف نمی‌شود. نعوظ زمانی رخ می‌دهد که خون در آلت جریان داشته باشد اما به‌خوبی تخلیه نشود.
بالانیت
به التهاب سر آلت بالانیت گفته می‌شود که عارضه‌ای مشابه بالانوپوستیت یعنی التهاب سر آلت و پوست ختنه‌گاه است. قرمزی یا ورم، خارش، حساسیت پوستی، درد و ترشحات بدبو از علائم بالانیت به‌شمار می‌رود.
سرطان آلت
هیپوسپادیاس
هیپوسپادیاس نقصی مادرزادی است. در بیماران مبتلا به این عارضه دریچهٔ حالب (موسوم به مجرا یا مئاتوس) در نوک آلت، که ادرار و منی از راه آن از بدن خارج می‌شود، در محل مناسب قرار ندارد و به‌جای این که نوک آلت باشد، زیر کلاهک یا حشفه (گلانس) آلت واقع شده‌است.
مشکلات پوستی آلت تناسلی
حساسیت‌های پوستی، لکه‌ها و برآمدگی‌های مختلفی روی آلت ایجاد می‌شود که اگر چه بعضی از آن‌ها نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (STIs) هستند، اما بسیاری از آن‌ها بدون خطرند.
- پسوریازیس: پسوریازیس آلت به‌صورت لکه‌های قرمز ضخیم با لبه‌های تیز و مشخص مشاهده می‌شود. این ناراحتی پوستی می‌تواند ارثی باشد و به‌ندرت جدی است.
- پاپول (کورک یا جوش) مرواریدی آلت لکه‌های کوچکی با قطر یک تا سه میلی‌متر است که دور کلاهک یا حشفه آلت به چشم می‌خورد و عفونی نیست و نیاز به درمان نیز ندارد.
- دانه‌های فوردایس: دانه‌های کوچک بنفش یا قرمزرنگی به قطر ۱ تا ۵ میلی‌متر هستند که روی حشفهٔ آلت و بدنهٔ کیسهٔ بیضه ایجاد می‌شوند. این عارضهٔ پوستی بدون درد و خارش است، به‌صورت تک‌دانه یا گروه‌هایی با بیش از صد دانه دیده می‌شود.
- سیفلیس یکی از بیماری‌های مقاربتی است که باکتری ترپونما پالیدوم عامل آن است. عفونت اولیه معمولاً زخم بدون درد مدور و ساده‌ای را روی آلت یا کیسهٔ بیضه ایجاد می‌کند، اما عفونت به‌مرور زمان به دیگر بخش‌های بدن سرایت می‌یابد و به بسیاری از اندام‌ها آسیب می‌زند.
- زگیل تناسلی برآمدگی‌ها یا زائده‌های گلِ‌کلم‌شکل قهوه‌ای یا سفید مایل به صورتی یا هم‌رنگ پوست با سطح مرطوب است که معمولاً روی سر آلت و گاهی روی بدنه، کیسهٔ بیضه، اطراف مقعد و داخل دهان و گلو ایجاد می‌شود.
- تبخال تناسلی نیز نوعی بیماری منتقلهٔ جنسی است که به‌صورت برآمدگی‌های کوچک قرمز رنگی مشاهده می‌شود که به تاول تبدیل می‌شوند و با ترکیدن این تاول‌ها زخم‌های باز و دردناکی ایجاد می‌شود. بیمار غالباً در مراحل اولیهٔ بیماری تب می‌کند.
- عفونت تخمیری مردانه: حساسیت پوستی توأم با خارش و سوزش قرمز رنگی در نوک آلت است که با مصرف پماد ضدقارچ غیرتجویزی درمان می‌شود.
نگارخانه
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آلت مردی موجود است. |
آلت‌مردی ختنه‌نشده از حالت عادی(شماره۱) تا برانگیخته‌شدن(شماره۶)
جشنوارهٔ کانامارا ماتسوری که آوریل هرسال در ژاپن برگزار می‌شود
جستارهای وابسته
- پیوند آلت تناسلی مردانه
- بزرگ کردن آلت مردانه
- کوچک کردن آلت مردانه
- بیماری پیرونی (کجی و خمی پنیس)
- شکستن آلت تناسلی
- آسیب پنیس
- اختلال نعوظ
- انزال (برون‌ریزش)
- زودانزالی
- دیرانزالی
- ماکروپنیس (بزرگی آلت)
- میکروپنیس (کوچکی آلت)
- اندازه پنیس
- اندازه واژن
- ناباروری مردان
- بلوغ جنسی
- پزشکی مردان
- اورولوژی
- تن‌شرمی
- تحقیر شهوانی
- تحقیر کیر کوچک
- قفس پاکدامنی
- پیرسینگ پاکدامنی
- لگدمال کردن
- شکنجه کیر و خایه
- بیضه
- کیر
- دیلدو (آلت مصنوعی)
- دیلدو بنددار
- پگینگ
- پنیس دفن‌شده
- پنیس تاردار
- رویای خیس (انزال در خواب)
- منی
- مذی
- لیگامان آویزان پنیس
- شبه‌کیر
- نره‌استخوان
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Human penis». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳-۰۴-۲۰۲۱.
 در زنان
|
|
|---|---|
 در مردان
|
|
|
کالبدشناسی ناحیه‌ای انسان
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| سر |  |
||||||
| گردن | |||||||
| تنه | |||||||
| اندام‌های جنسی | |||||||
| اندام‌ها |
|
||||||