واژن

مهبل
اندام‌های دستگاه تولید مثل زنانه. مهبل در وسط دیده می‌شود.
فرجی از زهار زدوده با لبه‌هایی بازشده : غلفه کلیتوریس لبه بزرگ لبه کوچک پیشاب‌راه حفرهٔ واژنی میان‌دوراه مقعد
جزئیات
ساخته از	urogenital sinus and paramesonephric ducts
سرخرگ‌ها	superior part to uterine artery, middle and inferior parts to vaginal artery
سیاهرگ‌ها	uterovaginal venous plexus, vaginal vein
عصب‌دهی	Sympathetic: lumbar splanchnic plexus Parasympathetic: pelvic splanchnic plexus
لنف	upper part to internal iliac lymph nodes, lower part to superficial inguinal lymph nodes
شناسه‌ها
لاتین	"sheath" or "scabbard"
MeSH	D014621
TA98	A09.1.04.001
TA2	3523
FMA	19949

واژَن (به فرانسوی: vagin)، کُس ،مَهبَل، زِهراه،زهدان‌راه یا نیامه، مجرایی به طول چندین سانتیمتر در بخش درونی در دستگاه تناسلی زنانه است که مدخلی به بخش بیرونی دستگاه تناسلی (فَرْج یا وولوا یا کُس) دارد. مهبل در آمیزش جنسی و زایمان کاربرد دارد.

نام‌شناسی

واژه واژن از لاتین به معنی «غلاف» یا «نیام شمشیر» (Scabbard) است. از واژن همچنین می‌توان به عنوان «کانال زایمان» در زمینه بارداری و زایمان یاد کرد. واژه واژن گرچه در فرهنگ واژگان و تعاریف آناتومیکی آن تعریف می‌شود، منحصراً به ساختار درونی خاص اشاره دارد، اما به طور عامیانه برای اشاره به کٌس یا هم واژن استفاده می‌شود.

استفاده از واژه واژن به معنای «کٌس» می‌تواند سردرگمی پزشکی یا قانونی ایجاد کند. به عنوان مثال، تفسیر شخص از مکان آن ممکن است با تفسیر دیگری از مکان مطابقت نداشته باشد. از نظر پزشکی، واژن کانال بین پرده بکارت و دهانه رحم است، در حالی که از نظر قانونی، کٌس (بین لب‌ها) شروع می‌شود. ممکن است به این دلیل باشد که استفاده نادرست از واژه واژن به انداز آناتومی اندام تناسلی زنان نیست و این امر به عدم وجود واژگان صحیح برای دستگاه تناسلی زنان خارجی در میان عموم مردم و متخصصان بهداشت کمک کرده‌است. به همین دلیل درک بهتر دستگاه تناسلی زنان می‌تواند به مقابله با آسیب‌های جنسی و روانی در رابطه با رشد و نمو زنان کمک کند، محققان اصطلاح صحیح کٌس (vulva) را تأیید می‌کنند.

فعالیت جنسی

درطی فعالیت جنسی، درصورت تحریک اعصابی که در ورودی واژن (اطراف کلیتوریس) متمرکز هستند، لذت جنسی زنانه به‌وجود می‌آید. درطی برانگیختگی جنسی، به‌ویژه با تحریک کلیتوریس، ماده خودروان‌کاری ترشح شده از سلول‌های دیواره‌های مهبل، از اصطکاک ایجادشده در اثر فعالیت‌های گوناگون جنسی می‌کاهد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند، بخش‌هایی از کلیتوریس به درون فَرج و مهبل گسترش می‌یابند.

واژن با برانگیختگی، معمولاً به‌سرعت تا ۱۰ سانتی‌متر دراز می‌شود، اما می‌تواند در پاسخ به فشار، به دراز شدن ادامه دهد. هنگامی‌که زن کاملاً برانگیخته شد، چادر واژن (²/₃ انتهای واژن) در درازا و پهنا گسترش می‌یابد، درحالی‌که زهدان‌گردن (cervix) عقب می‌رود. دیواره‌های واژن از چین‌های کشسان نرم غشای مخاطی پوست تشکیل شده‌اند که با حمایت ماهیچه‌های لگنی به اندازه آلت تناسلی نر یا جسم دیگر قرارگرفته‌درآن کش می‌آیند یا جمع می‌شوند.

قطر سوراخ بیرونی آن در حدود ۲ سانتی‌متر است. طول آن بین ۹ و ۱۱ سانتی‌متر است و تحت زاویهٔ ۷۰ درجه نسبت به افق قرار دارد. درون آن به وسیلهٔ ماده‌ای لزج برای تساهل در ورود و خروج آلت تناسلی مردانه لیز و لغزنده می‌شود. همچنین خون عادت ماهانه از این مجرا خارج می‌گردد.

عادت ماهانه

واژن گذرگاهی برای خروج خون عادت ماهانه از بدن فراهم می‌آورد. در جوامع صنعتی، تامپون، فنجان قاعدگی و نوار بهداشتی برای جذب یا جمع‌آوری این مایع‌ها به کار می‌روند.

اندام‌های دستگاه تولید مثل زنانه. مهبل در وسط دیده می‌شود.

ترشحات واژن و عفونت واژن

یکی از شایع‌ترین علایم عفونت قارچی، ترشحات سفیدرنگی است که از ناحیهٔ واژن خارج می‌شود. هم‌چنین ممکن است به رنگ سبز یا زرد هم باشد. مقدار این ترشحات می‌تواند زیاد یا کم باشد.

ترشحات طبیعی واژن در زنان را نباید با عفونت قارچی اشتباه گرفت. ترشحات طبیعی شبیه ترشحات زنان قبل از قاعدگی می‌باشد.

خارش و سوزش

ناحیهٔ تناسلی این بانوان معمولاً متورم می‌باشد و احساس خارش و سوزش در این ناحیه دارند. سوزش این ناحیه ممکن است شدید شود و شدت سوزش در هنگام رابطهٔ جنسی و ادرار کردن بسیار بدتر می‌شود.

بوی واژن

موقع عفونت قارچی، بوی نامطبوعی ایجاد می‌شود. البته بوی نامطبوع واژن یا ترشحات واژن، در بیماری‌هایی نظیر "واژینو باکتریال" نیز دیده می‌شود. آزمایش ترشحات توسط پزشک متخصص، در تشخیص قطعی و دقیق بیماری به پزشک کمک می‌کند.

نگارخانه

• 

  کالبدشناسی واژن

• 

  مخاط واژن قبل از یائسگی (چپ) و مخاط واژن هنگام یائسگی (راست)

جستارهای وابسته

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ واژن و مهبل موجود است.

• اندازه واژن
• واژن مصنوعی
• درد واژن
• خیس شدن واژن

پیوند به بیرون

ویکی‌بوکس دارای کتابی در ارتباط با موضوع: عفونت قارچی و خارش واژن در زنان است.

• Vagina, Anatomical Atlases, an Anatomical Digital Library (2018)
• پرونده‌های رسانه‌ای مربوط به Vaginas در ویکی‌انبار 
• مدخل ویکی‌واژه برای واژن