مخیتار هراتسی (به ارمنی: Մխիթար Հերացի)، پزشک سده ۱۲ میلادی اهل ارمنستان بود که در هِر (خوی امروزی) زاده شد؛ احتمالاً در بغداد تحصیل کرد و در حدود ۱۱۸۴ میلادی، در پادشاهی ارمنی کیلیکیه به شهرت رسید. از وی اغلب با عنوان «پدر پزشکی ارمنی» یاد می‌شود.
طبیبی بسیار باسواد بود که یونانی، عربی و فارسی نیز می‌دانست. در ۱۱۸۴ میلادی (سال ۶۳۳ تاریخ ارمنی)، در کیلیکیه رساله‌ای به نام «تسلیت بیمار تب‌دار» (به ارمنی: Ջերմանց Մխիտարություն) نگاشت. عنوان کتاب ظاهراً تجنیسی از نام خود موٴلف است، چون مخیتار به معنی تسلی‌دهنده، و مخیتاروتیون به معنی تسلیت‌دادن است. این رساله چهل و شش فصل دارد و مطالب آن از مآخذ عربی، فارسی و ارمنی اقتباس شده‌است. اغلب اصطلاحات آن عربی ارمنی شده‌است. مخیتار رساله‌های دیگری هم دربارهٔ طب و کالبدشناسی تألیف کرد، ولی آنها را فقط از طریق منتخباتی که در آثار بعدی نقل شده‌است، می‌شناسیم.
جستارهای وابسته
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Mkhitar Heratsi». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
- سارتن، جرج. مقدمه بر تاریخ علم. ترجمهٔ غلامحسین صدری افشار. انتشارات علمی و فرهنگی.
- Մխիթար Հերացի at Avproduction.am
- Hacikyan, Agop Jack; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2000). The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century. Wayne State University Press. p. 427-430. ISBN 978-0-8143-3023-4. Retrieved 4 March 2013.
- Armenian Soviet Encyclopedia. Vol. 7. Yerevan. p. 632-33.
- Chalabian, Antranig (1999). Armenia After the Coming of Islam. Southfield. p. 287.
- Այվազյան, Հ. Մ. (2007). Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով). Vol. երկրորդ. Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատ.