ضداحتقان (به انگلیسی: Decongestant) یا ضداحتقان بینی، به دارویی اطلاق می‌شود که برای کاهش احتقان بینی به کار می‌رود. ماده فعال در بیشتر ضداحتقان‌ها سودوافدرین یا فنیل افرین است. این ترکیبات در واقع آگونیست‌های آلفا هستند که محلول رقیق آن‌ها (۰٫۱-۰٫۰۵ درصد) به صورت موضعی به کار می‌رود و باعث تنگ شدن موضعی رگ‌ها می‌شود. باید از کاربرد منظم این داروها در درازمدت خودداری کرد، چون باعث اختلال کارکرد مژک‌ها می‌شوند. به دنبال انقباض عروقی طولانی مدت ممکن است رینیت آتروفیک با آنوسمی بروز کند. این داروها ممکن است از بینی جذب شده و باعث بروز اثرات سیستمیک، بویژه تحریک دستگاه عصبی مرکزی و افزایش فشارخون می‌شوند. در افراد مبتلا به فشارخون بالا و کسانی که از داروهای مهارکننده MAO استفاده می‌کنند، مصرف این داروها باید با احتیاط صورت گیرد.
فارماکولوژی
بیشتر داروهای ضداحتقان با تقویت اثر نوراپی نفرین (نورآدرنالین) و اپی نفرین (آدرنالین) یا با فعالیت آدرنرژیک از طریق تحریک گیرنده‌های آلفا آدرنرژیک عمل می‌کنند. این مسئله باعث تنگ شدن رگ‌های بینی، گلو و سینوس‌های اطراف بینی شده و بنابراین التهاب (تورم) و تولید موکوس کاهش میابد.
ضداحتقان‌های رایج
- اِفِدرین
- لِوو متامفِتامین
- نفازولین
- بریمونیدین
- اوکسی متازولین
- فنیل افرین
- فنیل پروپانول آمین
- پروپیل هگزِدرین
- سینِفرین
- تتراهیدروزولین
- گزیلومتازولین
- پسودواِفِدرین
- ترامازولین
ضداحتقان‌هایی که کمتر استفاده می‌شوند یا دیگر به کار نمی‌روند:
- کافامینول
- سیکلوپنتامین
- اپی نفرین
- فنوکسازولین
- لِوونوردِفرین
- مِفِنتِرمین
- متی زولین
- نوراپی نفرین
- توآمینوهپتان
- تیمازولین
جستارهای وابسته
|
گروه های عمده داروهای شیمیایی – بر اساس سیستم طبقه‌بندی شیمیایی آناتومیکی درمان
| |
|---|---|
|
لوله گوارش / سوخت‌وساز (A) |
|
|
خون و اندام‌های سازنده خون (B) |
|
|
دستگاه قلبی عروقی (C) |
|
| پوست (D) | |
|
دستگاه ادراری-تناسلی (G) |
|
|
دستگاه غدد درون‌ریز (H) |
|
|
عفونت‌ها و آلودگی‌های بیرونی (J، P، QI) |
|
| بیماری‌های بدخیمی (L01–L02) |
|
| بیماری‌های ایمنی (L03–L04) |
|
|
ماهیچه‌های اسکلتی، استخوان‌ها، و مفاصل (M) |
|
|
مغز و دستگاه عصبی (N) |
|
|
دستگاه تنفسی (R) |
|
| اندام‌های حسی (S) | |
| سایر ATCها (V) | |
