اختلال جنون آتش‌افروزی یا آتش‌افروزی بیمارگون (به انگلیسی: Pyromania) به معنی برپا کردن آتش به صورت مکرر، عمدی و هدفمند است. خصوصیات مرتبط با این اختلال عبارتند از: احساس تنش یا انگیختگی عاطفی پیش از از آتش افروزی، شیفتگی، علاقه یا کنجکاوی در مورد آتش و مجذوبیت نسبت به آتش و فعالیت‌ها و تجهیزات مرتبط با آتش‌نشانی، احساس لذت، رضایت یا تسکین هنگام آتش افروزی یا هنگام مشاهدهٔ حریق یا شرکت در پیامدهای آن.
بیماران ممکن است پیش از شروع آتش افروزی تدارکات پیشرفتهٔ قابل ملاحظه‌ای در نظر بگیرند. جنون آتش افروزی با ایجاد حریق از این نظر متفاوت است که حالت دوم به منظور نفع مالی، انتقام گیری، یا سایر دلایل انجام می‌شود و از قبل برنامه‌ریزی شده‌است.
ملاک‌های تشخیصی
- آتش افروزی عمدی و هدفمند در بیش از یک موقعیت.
- تنش یا برانگیختگی عاطفی قبل از این عمل.
- شیفتگی به آتش، علاقه به آن، کنجکاوی در بارهٔ آن، یا جذب شدن به آن و زمینه‌های موقعیتی آن.
- لذت، ارضا، یا تسکین هنگام آتش افروزی‌ها یا هنگام تماشا کردن عواقب بعدی آن یا مشارکت کردن در آن.
- آتش افروزی برای نفع مالی، به عنوان ابراز ایدئولوژی اجتماعی- سیاسی، برای پنهان کردن فعالیت تبهاکارانه، برای ابراز خشم یا انتقام، یا برای بهبود بخشیدن به شرایط زندگی فرد، در واکنش به هذیان یا توهم، یا در نتیجهٔ قضاوت معیوب انجام نمی‌شود.
- آتش افروزی با اختلال سلوک، دورهٔ مانیک، یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی بهتر توجیه نمی‌شود.
شیوع
شیوع آتش افروزی بیمارگون در کل جمعیت معلوم نیست. شیوع آتش افروزی در طول عمر که فقط یک مؤلفه از آتش افروزی بیمارگون است و به خودی خود برای تشخیص کاف نیست، ۱٫۱۳ درصد در نمونهٔ جامعه گزارش شده، ولی رایج‌ترین اختلالات همزمان، اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال مصرف مواد، و قماربازی بیمارگون بودند. در مقابل، به نظر می‌رسد که آتش افروزی بیمارگون به عنوان تشخیص اصلی، بسیار نادر باشد. در بین نمونهٔ افرادی که به نظام جنایی می‌رسند و آتش افروزی مکرر دارند، فقط ۳٫۳ درصد نشانه‌هایی دارند که ملاک‌های کامل را برای آتش افروزی بیمارگون برآورده می‌کند.
هچنین ببینید
- راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ۲۰۱۳
- علوم رفتاری / روانپزشکی بالینی. کاپلان و سادوک. ویراست ۲۰۰۷