| پرده بکارت | |
|---|---|
 بخش خارجی دستگاه تناسلی زن
| |
| جزئیات | |
| شناسه‌ها | |
| لاتین | hymen vaginae |
| MeSH | D006924 |
| TA98 | A09.1.04.008 |
| TA2 | 3530 |
| FMA | 20005 |
پردهٔ واژن، پردهٔ بکارت یا زه‌چین (به انگلیسی: Hymen)، یک بخش از غشاء مخاطی است که دهانه خارجی واژن را احاطه می‌کند یا تا حدی می‌پوشاند. پرده بکارت بخشی از فرج، یا اندام جنسی خارجی را تشکیل می‌دهد و از نظر ساختار شبیه به واژن است.
پیدایش این پرده بر اثر تکامل جداگانه دستگاه تناسلی داخلی (مثل واژن) و دستگاه تناسلی خارجی (لبه‌های فرج) جنین در دوران بارداری است. واژن جنین در مراحل اولیه رشد به شکل یک بند توپر در داخل بدن است و راهی به بیرون ندارد. این بند به مرور تو خالی شده و به شکل لوله‌مانندی در می‌آید اما کماکان در داخل بدن قرار داشته و به پوست ختم می‌شود. در این مرحله پوست موجود در مقابل واژن به تدریج مضمحل شده و ورودی واژن را تشکیل می‌دهد. پوستی که پیشتر در محل ورودی واژن قرار داشته‌است جذب دیواره لوله واژنی می‌شود اما در این روند لایه نازکی از آن در نزدیکی ورودی واژن باقی می‌ماند و غشای پرده‌مانند را تشکیل می‌دهد.
تا پیش از کشف پرده واژنی دلیل درد و خونریزی بیشتر زنان در نخستین آمیزش جنسی ناشناخته بود و فرضیات اشتباهی در این مورد مطرح شده بود. برای مثال یکی از پزشکان سده‌های میانه تصور می‌کرد یک غده گوشتی چسبیده به دیواره واژن وجود دارد که در آمیزش جنسی از جا کنده می‌شود یا پزشک دیگری معتقد بود پنج رگ در لبه واژن قرار دارند که در جریان آمیزش پاره می‌شوند. ابن سینا نخستین پزشکی بود که پاسخ درستی به این معما ارائه داد و دلیل آن را وجود یک لایه یا برآمدگی پوستی در ورودی واژن دانست که با آمیزش جنسی آسیب دیده و موجب درد و خونریزی می‌شوند. آندرئاس وسالیوس کالبدشناس فلاندری در سال ۱۵۴۴ نخستین شخصی بود که به‌طور عملی و از طریق تشریح بدن وجود این غشا را ثابت کرد. توضیح ابن سینا در مورد علت این درد و خونریزی درست بود اما وی در این مورد که نزدیکی قطعاً باعث آسیب به این پرده می‌شود، اشتباه می‌کرد. هرچند گاهی، این پرده در جریان دخول صدمه می‌بیند اما همیشه این‌طور نیست و حتی در صورت صدمه دیدن هم ممکن است دردناک و همراه با خونریزی نباشد. در هرحال این موضوع، موجب شهرت این پرده و گره خوردن آن با مفهوم «بکارت» شده و آن را به پردهٔ بکارت معروف کرده‌است. پیدایش مفهوم بکارت به اعتقاد مردم‌شناسان در عصر نوسنگی و همزمان با اهلی‌سازی جانداران (حدود ۱۰ هزار سال پیش) بوده‌است.
پرده، واژن شکل ثابتی ندارد و در افراد مختلف، اشکال متفاوتی دارد. اما نبود آن فقط در ۰٫۰۳٪ زنان اتفاق می‌افتد. در این افراد مرحله شکل‌گیری ورودی واژن بیش از حد معمول پیشرفت کرده و بافت باقی‌مانده در ورودی واژن به قدری کوچک شده که قابل مشاهده به عنوان یک پرده نیست.
روند تکامل
برخی پرده واژن را موجب حفظ دستگاه تناسلی از بیماری‌های عفونی در دوره جنینی می‌دانند. عده‌ای نیز پردهٔ واژن را عضوی در حال تحلیل رفتن می‌دانند (مانند آپاندیس و انگشت کوچک پا). در برخی جانوران مانند اسب، وجود پرده مانع از بیرون ریختن منی از واژن در هنگام جفت‌گیری می‌شود که در بقای نسل مؤثر است به نظر می‌رسد که پردهٔ بکارت نمونهٔ تحلیل‌رفتهٔ این عضو در انسان باشد اما دلیل زیست‌شناختی آن در انسان مشخص نیست.
آزمایش بکارت
فرضیه اینکه غشای واژن یا پرده بکارت می‌تواند به‌طور فیزیکی نشان دهنده سابقه رابطه واژینال باشد و آن را اثبات کند مبنای آزمایش‌های بکارت است. اغلب تست‌های بکارت با استفاده از روش «دو انگشتی» انجام می‌شود به این صورت که شخص معاینه کننده دو انگشت خود را داخل واژن قرار می‌دهد تا هایمن را بررسی کند یا با آزمایش میزان سستی عضلات واژن نظر می‌دهد که فرد، رابطه جنسی داشته‌است یا خیر.
برخی معتقدند که پرده بکارت پوششی محکمی است که در اولین رابطه واژینال پاره می‌شود. آنها از این موضوع نتیجه می‌گیرند که اگر در دختری پرده بکارت وجود نداشته باشد، نباید باکره باشد که کاملاً نادرست است؛ زیرا برخی از دختران اساساً بدون پرده بکارت متولد می‌شوندکه این نوع آزمایش باکرگی نمی‌تواند ادله ای مبنی برداشتن رابطه واژینال در آنها باشد. همچنین پرده بکارت می‌تواند به روش‌های مختلف دیگری غیر از رابطه جنسی پاره شود، مانند دوچرخه سواری، سوارکاری، انجام ورزش‌های مختلف یا استفاده از تامپون. با این وجود داشتن یا نداشتن پرده بکارت حتی اگر قابل تشخیص نیز باشد دلیل منطقی ای برای اثبات داشتن یا نداشتن رابطه جنسی واژینال در یک فرد نیست. همچنین این موضوع که داشتن واژن «شل» به معنی باکره نبودن یک دختر است دارای هیچ‌گونه اثبات و پشتوانه علمی ای نیست؛ شکل و فرم هر واژن متفاوت است و واژن‌ها طوری طراحی شده‌اند که خاصیت ارتجاعی داشته باشند. آنها در هنگام برانگیختگی جنسی شل می‌شوند تا آلت تناسلی مرد را در خود جای دهند و بعد از رابطه جنسی دوباره سفت شده و به حالت اول برمیگردند و برخی افراد نیز اساساً داری واژنی شل‌تر نسبت به سایرین هستند و ارتباطی بین فرم واژن و باکرگی وجود ندارد.
سازمان جهانی بهداشت (who) و سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۸ در بیانیه ای مشترک آزمایش باکرگی را فاقد پشتوانه علمی اعلام و آن را به عنوان یک اقدام ضد حقوق بشر محکوم کردند و خواستار توقف آن شدند. در سال ۲۰۲۲ نیز بریتانیا هرگونه عملی تحت عنوان ادعای انجام آزمایش بکارت برای دیگران یا ترمیم بکارت را در تمام بخش‌های بریتانیا و اتباع آن در خارج از بریتانیا غیرقانونی اعلام و مجازاتی تا ۵ سال زندان و جریمه نقدی برای مجرمان تعریف کرد.
غیرقابل تشخیص بودن
با معاینه غشای واژن نمی‌توان به داشتن یا نداشتن فعالیت جنسی پی برد. برای مثال یک مطالعه بر روی ۳۶ نوجوان باردار که در سال ۲۰۰۴ منتشر شده، نشان داد که کارکنان بهداشتی فقط در دو مورد توانستند نشانه قطعی رابطه جنسی واژینال را تشخیص بدهند. مطالعه دیگری که مورفولوژی پرده بکارت را در دختران دارای رابطه جنسی با دختران بدون رابطه جنسی قبلی مقایسه کرد نشان داد ۵۲ درصد از دخترانی که دارای رابطه جنسی بودند هیچ‌گونه تغییر قابل تشخیصی در بافت پرده بکارت خود نداشتند.
انواع پرده‌های واژن
پرده‌های واژن شکلهای گوناگونی دارند که اصلی‌ترین آنها بدین قرارند:
- حلقوی (قابل اتساع و غیرقابل اتساع)- در این نوع، پرده به شکل حلقه‌ای پیرامون ورودی واژن را پوشانده‌است. پرده حلقوی قابل اتساع با آمیزش جنسی پاره نمی‌شود.
- مثلثی - شایع‌ترین نوع
- مُشَبَک - در این حالت پرده بکارت سراسر مدخل واژن را پوشانده ولی دارای چندین روزنه‌است.
- بدون منفذ
- عدم وجود پرده به‌طور طبیعی
- دندانه‌دار
- پرده بسیار محکم
پرده واژن ممکن است در موقعیت استاندارد از نظر عمق نباشد و حتی گاهی با دخول جنسی پس از مدت‌ها نیز پاره نشود. در مورد پرده حلقوی قابل اتساع، هم با وجود دخول جنسی، پوسته کماکان حفظ می‌شود.
اهمیت فرهنگی
پرده بکارت در بعضی از فرهنگ‌ها همچون فرهنگ اسلامی به دلیل «ارتباطش» با باکرگی زنان دارای اهمیت است. در این فرهنگ‌ها، داشتن پرده بکارت سالم و دست نخورده مدرکی دال بر باکره بودن زن است. بعضی از زنان به همین خاطر عمل جراحی ترمیم پرده بکارت را برای بازیابی پرده بکارت خود انجام می‌دهند.
در اکتبر سال ۲۰۱۸، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و سازمان زنان سازمان ملل و سازمان جهانی بهداشت در بیانیه ای بیان کردند که آزمایش باکرگی به دلیل اینکه «عملی دردآور، آسیب زننده و تحقیر کننده است شامل خشونت علیه زنان» می‌شود و باید به آن پایان داد و درخواست ممنوعیت آنرا نمود.
در جانوران
در بسیاری از پستانداران که اعضای تناسلی مشابهی با انسان دارند پردهٔ واژن وجود دارد. پستاندارانی مانند: شامپانزه، فیل، گوسفند، نهنگ و اسب.
جستارهای وابسته
 در زنان
|
|
|---|---|
 در مردان
|
|
