| فتیش جنسی | |
|---|---|
 | |
| فتیشِ پا یکی از شایع‌ترین انواع یادگارپرستی است. | |
| تخصص |
روان‌پزشکی، روان‌شناسی 
|
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | F65 |
| آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام | 302.81 |
| سمپ | D005329 |
فِتیشیسم جنسی یا فتیشیسم سِکسوال (به انگلیسی: sexual fetishism) یا فتیشیسم اِروتیک (به انگلیسی: erotic fetishism) وضعیتی روان‌شناختی است که در آن یک شیء، چیز یا موضوع سبب برانگیختگی جنسی و حتی در مواردِ خاص، ارضای جنسی می‌شود. آن موضوع مورد علاقه را فتیش (به انگلیسی: fetish) نامند و به کسی که آن موضوع را علاقه دارد و فتیشیسم داشته باشد فِتیشیست (به انگلیسی: fetishist) گویند. فتیشیسم به‌صورت ابراز میل جنسی و کشش جنسی نسبت به اشیای مادی (همچون لاستیک، چرم، پارچه، لاتکس و دیگرها) یا اندام‌های غیرجنسیِ بدن (مانند پا، دست، ناف، ترقوه و دیگرها) و چیزهای مرتبط با بدن (مانند کفش، جوراب، دستکش، لاک) بروز می‌کند.
واژه‌شناسی
واژه انگلیسی فتیش (fetish) مشتق شده از واژه فرانسوی فتیشه (fétiche) می‌باشد. این واژه در زبان پرتغالی به نام فیتیسو (feitiço) شناخته می‌شود. ریشه همه این واژه‌ها از فاکتیسیوس (facticius) به معنای مصنوعی در زبان لاتین می‌باشد.
شرح
بیشتر افرادی که تمایل به شیء پرستی جنسی دارند، فعالیت‌های مربوطه را در تنهایی انجام می‌دهند. هر چند در بعضی موارد برای بدست آوردن اشیای مورد نظر خود (غالباً لباس‌های زیر، چکمه، یا کفش) مرتکب جرم هم می‌شوند. اکثر قریب به اتفاق این افراد مرد هستند و اشیایی که انتخاب می‌کنند بسیار متفاوتند، از اشیاء شهوت‌انگیز (مثل لباس‌های زیر زنانه خصوصاً آنها که پوشیده و کثیف شده و هنوز شسته نشده) گرفته تا اشیایی که ظاهراً کمتر رنگ و بوی جنسی دارند. شیء پرستی اغلب در نوجوانی آغاز می‌شود. این افراد به اشیای پلاستیکی تمایل زیادی دارند. برخی از این یادگارپرستان تنها پس از پوشیدن لباس‌های پلاستیکی به تحریک جنسی می‌رسند. برخی دیگر به هنگام برقراری رابطه جنسی لباس‌های پلاستیکی می‌پوشند (یا شریک جنسی خود را وادار به پوشیدن آنها می‌کنند) زیرا تنها از این طریق است که می‌توانند به برانگیختگی جنسی برسند.
شیء پرستی جنسی یکی از پیچیده‌ترین و گیج‌کننده‌ترین انواع رفتار جنسی است. حالتی مزمن دارد، و در برخی موارد جمع‌آوری اشیای مورد نظر به فعالیت عمده زندگی فرد تبدیل می‌شود. هیچ‌کس نتوانسته‌است به نحو مقتضی علاقه افراد یادگارپرست به اشیای گوناگون را تبیین کند. اگر چه نظریه‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد که دامنه‌ای از تأکید بر انگیزش ناهوشیار تا فرض وجود نقصی خاص در مکانیزم‌های عصبی (مثل آنچه در افراد مبتلا به صرع مشاهده می‌شود) را شامل می‌شوند، اما علل این رفتار جنسی همچنان ناشناخته‌است.
فتیش‌های جنسی
- فتیش پا
- فتیش پستان
- فتیش ناف
- فتیش ران
- فتیش شکم
- فتیش زیر بغل
- فتیش مو
- فتیش بارداری
- فتیش کفش
- فتیش پزشکی
- فتیش عروسک
- فتیش سراسر محصور
- فتیش لاستیکی (لاتکس)
- اتونپیوفیلیا
یادگارپرستی
در صورتی که روان‌شناس یا روان‌پزشک تشخیص دهد که نوع خاصی از یادگارپرستی، اختلال روانی است، درمان را آغاز می‌کند. طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی، نشانه‌های فتیشیسم باید حداقل ۶ ماه طول کشیده باشند و باعث اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه‌های مهم کارکردی شوند. تنها در این صورت، نیاز به درمان وجود دارد.
درمان مبتنی بر اصول یادگیری برای یادگارپرستی به کار رفته تا حدودی موفق بوده‌است. برای مثال، درمان انزجاری، شیء مورد علاقه به صورت واقعی یا خیالی با محرکی ناخوشایند (مثل شوک الکتریکی) یا با تصور موقعیتی که در آن پیدا کردن شیء مورد نظر باعث شرمندگی شدید فرد مبتلا می‌شود همراه می‌گردد. این بیماری اولین بار توسط آلفرد بینت ساخته و معرفی شد.
شیء پرستان اغلب در پی درمان بر نمی‌آیند. در یک بیمارستان بزرگ در لندن، تنها ۶۰ مورد از این اختلال در طول بیست سال تشخیص داده شد (چاکلی و پاول، ۱۹۸۳). از این تعداد حدود سی درصد شان توسط دادگاه ارجاع داده شده بودند. حدود یک سوم بیماران به دلیل اضطراب در مورد رفتارهای یادگار پرستانه خود برای درمان مراجعه کرده بودند. حدود بیست درصد نیز به دلایل دیگر آمده بودند؛ و شیء مورد علاقه‌شان پس از شروع درمان شناسایی شد.
در سینما
فیلم کوتاه «آگهی فروش» به کارگردانی قصیده گلمکانی به موضوع فتیش پرداخته‌است.
جستارهای وابسته
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ فتیش جنسی موجود است. |
| کنش و نهش |
|
|---|---|
| عضو بدن | |
| پوشاک | |
| چیزدوستی | |
| بحث‌برانگیز و غیرقانونی |
|
| فرهنگ و رسانه |
|
| نژادها | |
| مرتبط | |
| میل جنسی در انسان | |
|---|---|
| جنسیت در کودکی | |
| سوءاستفاده جنسی | |
| سن رضایت (اصلاحات) | |
| نمونه‌هایی از تجاوز جنسی که در آن تجاوزگر یا شونده زیر سن رضایت بوده است. |
|
