معلولیت و کنش‌های جنسی به رفتارها و کنش‌گری جنسی افراد معلول می‌پردازد. برخی معلولیت‌های جسمی همچون آسیب طناب نخاعی ممکن است بر کارکِرد جنسی شخص اثر بگذارد. با این حال یک فرد با معلولیت می‌تواند از راه‌های گوناگونی همچون انواع اسباب‌بازی‌های جنسی یا ابزارهای کمکی دیگر همچون تخت‌خواب‌های مناسب‌سازی شده، قرار گرفتن در یک پوزیشن سکسی مناسب یا از راه ارائه‌دهندگان خدمات جنسی، نیاز جنسی خود را برطرف نماید.
روابط و معلولیت
اشخاص دارای معلولیت ثابت کرده‌اند که آن‌ها هم به اندازه یک فرد بدون معلولیت دارای نیاز اولیه برای برقراری روابط صمیمانه هستند. با این حال در فرهنگ عامه مردم نوعی جدایی معلولین از اجتماع ملاحظه می‌شود که این خود باعث شده این اشخاص نتوانند آزادانه به جامعه بپیوندند. به علاوه شبکه اجتماعی این گونه اشخاص ممکن است کوچک باشد و امکان برقراری روابط اجتماعی تازه برای آن‌ها سخت‌تر می‌شود.
کلیشه‌های معلولیت بر سختی‌ها و انگ‌خوردگی افرار معلول بیشتر می‌افزایند. از جمله باورهای اشتباه در رابطه با رفتار جنسی افراد معلول می‌توان به این‌ها اشاره کرد:
- معلولان نیاز جنسی ندارند.
- معلولان از نظر جنسی جذابیت ندارند.
- افرار با برخی انواع خاص معلولیت، از دیگران «شهوترانتر» هستند.
- معلولان نیازهای مهم‌تر از مسائل جنسی دارند.
- دانش‌آموزان معلول نیازی به آموزش مسائل جنسی ندارند.
- معلولان نمی‌توانند یک رابطه جنسی'واقعی' را تجربه کنند.
- فرد معلول می‌بایست یا خیلی زود به اوج لذت جنسی برسد یا ارگاسم را با زمان‌بندی ویژه‌ای تجربه کند.
- اشخاصی با معلولیت‌هایی همچون توان‌خواهان ذهنی نباید اجزاه بچه‌دارشدن داشته باشند.
بر اساس یک تحقیق، بیش از ۵۰٪ معلولان بزرگسال درگیر هیچ رابطه جنسی نبوده‌اند. به همین منظور و برای از میان برداشتن موانع، وب‌سایت‌های دوستیابی اینترنتی برای معلولین راه اندازی شده‌اند.
درک نادرست جامعه از نحوه رابطه برقرار نمودن معلولین سبب ایجاد مشکلاتی برای این قشر شده‌است. در سال ۲۰۱۰ مدیر یکی از وب‌سایت‌های دوستیابی معلولین اظهار داشت: «معلولان هم همچون دیگر اعضای جامعه برای خود ترجیح‌هایی دارند. در حالی که معلولین جسمی-حرکتی که توانایی حرکت کردن دارند، ممکن است بخواهند با شخصی همچون خودشان از حیث توانایی حرکت کردن، رابطه داشته باشند، دیگر معلولین شاید این امر برایشان فرقی ایجاد نکند.» در یک برنامه تلویزیونی به نام سیدنی مورنینک هرالد مادر مردی با معلولیت جسمی-حرکتی این گونه توضیح داد: «مادر یک فرد معلول بودن خیلی سخته؛ چراکه یک دفعه سر و کله مسائل جنسی پیدا می‌شه. مردم فقط می‌بینن که یه معلول روی صندلی چرخ‌دار نشسته و همین. دیگه به این که توی زندگی اون فرد چی می‌گذره کاری ندارن و مارک، پسر من هم خیلی زیاد روابط عشقی رو دوست داره.»
خودانگاره و معلولیت
معلولیت ممکن است برای شخص موانعی جسمی یا عاطفی ایجاد نماید. افراد معلول ممکن است در مورد برقراری روابط صمیمانه احساس امتناع نمایند یا اینکه از تردشدگی واهمه داشته باشند. خودانگاره فرد معلول ممکن است به سبب تغییر شکل تنی فرد آسیب خورده باشد و احساس عدم اعتماد به نفس پیش بیاید. مدیر یک مؤسسه دوستیابی معلولین در شهر نیویورک توضیح می‌دهد: "کنس جنسی، آمدوشد، حرکت و درد هرکدام بخشی از مشکلات یک فرد معلول به حساب می‌آیند. ” میریام کافمن در کتاب راهنمای نهایی سکس و معلولیت توضیح می‌دهد که تلاش برای پنهان کردن یا کم کردن تأثیرات معلولیت، سبب ایجاد موانع بیشتری می‌گردد. از همین رو بهتر است این افراد خود را به عنوان معلول پذیرفته و معلولیتشان را نیز باور نمایند.
کنش جنسی
سازوکار رابطه جنسی ممکن است برای فرد معلول کمی دلهره‌آور به نظر آید. زمانی که صحبت بر سر معلولیت در رابطه جنسی است، رابطه برقرار کردن، به دست آوردن تجربه، مسائل پزشکی و ابزارهای کمکی از جمله مهم‌ترین عوامل تایین‌کننده به حساب می‌آیند. همچنین رسیدن به حظ و کیف در رابطه جنسی، صرف نظر از لذت دخول یا آمیزش نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌طور مثال حساسیت نسبت به لمس شدن در بدن فرد مبتلا به ضایعه نخاعی و در اطراف ضایعه بیشتر است. در تحقیقی که توسط بنیاد کریستوفر و دانا ریو انجام گرفت، ۷۹٪ از مردان دچار ضایعه نخاعی ناقص و ۲۸٪ از مردان دچار ضایعه نخاعی کامل، موفق شدند به اورگاسم برسند.
آمیزش جنسی دهانی نیز یک جایگزین مناسب برای هنگامی است که امکان یا میل برای دخول وجود نداشته باشد. می‌توان از دتسگاه‌های پانه برای قرارگیری فردر در پوزیشن مناسب بهره برد. به‌طور کلی از پانه در رابطه جنسی می‌توان فراوان بهره برد. از انواع اسباب‌بازی‌های جنسی نیز می‌توان به عنوان فناوری کمکی بهره برد. به عنوان مثال می‌توان از لرزاننده در مواقعی که دست‌های فرد قادر به حرکت نباشند، برای افزایش تحریک جنسی بهره برد. از دیگر ابزارها می‌توان به پمپ‌های ترحیک جنسی دستی برای تحریک آلت تناسلی مرد، اسباب منزل که مناسب‌سازی شده باشند و هر ابزار دیگری که آمیزش جنسی را برای معلولان آسان‌تر نماید، نام برد.
فائزه صدیقی که یک نویسنده است، بر اثر تصادف دچار آسیب‌دیدیگی هیپوتالاموس شد. او که پس از تصادف توانایی خود در رسیدن به اوج لذت جنسی را از دست داد، تجربه‌های خود در رابطه با یادگیری مسائل جنسی پس از حادثه را در مقاله‌ای به سال ۲۰۰۳ این گونه توضیح می‌دهد::
من می‌بایست همه تصورات نادرست خود در رابطه با بدن ناقصم را از ذهنم پاک می‌کردم … این سبب شد که پس از آن، نسبت به بدن بی‌حسم، کم‌تر احساس خجالت بکنم … ذهنم دیگر نمی‌تواند روی چیزهای گوناگون تمرکز بکند. بناراین مجبورم به کم‌ترین لمس‌شدن‌ها تمرکز کنم. آیا مطمئناً می‌شود گفت که این یک رابطه جنسی خوب است؟ نمی‌دانم که خوب سکس می‌کنم یا نه – دیگر نمی‌توانم خیلی در سکس مهیج باشم – اما کم‌کم دارم یادمی‌گیرم که این مسئله آن قدرها هم مهم نیست … بالاخره من می‌بایست بزرگ می‌شدم. بزرگ شدن و رشد کردن کاری است که همه ما می‌کنیم.
خدمات جنسی و معلولیت
در فوریه ۲۰۱۳ در گزارشی اعلام شد که در کشور هلند دولت برنامه‌ای برای معلولین این کشور در نظر گفته که طی آن هر فرد معلول می‌تواند در سال ۱۲ بار با بوجه دولتی از خدمات جنسی بهره ببرد. در همین زمان و در کشور انگلستان، یک نامزد انتخاباتی به نام کریس فالتون که خود مبلتلا به فلج مغزی و تحلیل عضلانی بود، از دولت انگلیس درخواست که تا برای خدمات‌رسانی جنسی به معلولین بودجه‌ای تدارک ببیند. وی اظهار داشت:
نظر بر این است که گیزنه‌های بیشتری در اختیار معلولین قرار گیرد. بر اساس تحقیقیات که انجام داده‌ام و تجربیاتی که داشته‌ام، متوجه شدم که باورهای کلیشه‌ای بسیاری در ارتباط با نحوه برقرای رابطه توسط معلولین وجود دارد. گمان می‌کنم بهتر است مدلی که در هلند اجرا شد را اینجا نیز پیاده‌سازی کنیم تا این باورهای کلیشه‌ای نادرست در رابطه با ارتباطات جنسی اشخاص معلول را از بین ببریم. اما منظور من تنها همین نیست. من مایلم معلولین در روابط پذیرفته شوند … نیاز است تا این مسئله را به صورت سازمان‌یافته مدیریت کنیم.
بِکی آدامز صاحب پیشین یک روسپی‌خانه طی گفتگویی که با رسانه‌ها در اوائل سال ۲۰۱۳ انجام داد، از قصد خود به جهت ساخت یک روسپی‌خانه ناسودبر قانونی ویژه معلولین برای نخستین بار در انگلستان تا سال ۲۰۱۴ خبر داد. او که در سال ۲۰۰۹ به سبب سانحه‌ای دچار آسیب‌دیدگی شد، اظهار داشت که قصد دارد ۶۰٬۰۰۰ یورو برای این کار سرمایه‌گذاری نماید. وی با بیان این که گویی پس از سانحه چشمانش به یک‌باره باز شدند، افزود: «من هیچ‌گاه نمی‌دانستم که چنین اقلیت بزرگی تا چه حد در رنج هستند.» اگر وی بتواند مجوز بگیرد، می‌خواهد یک روسپی‌خانه دو اتاقه در نزدیک لندن باز کند که کارگران جنسی و دستیارانشان در آنجا به کار مشغول شوند.
خانم آدامز همچنین خدماتی را زیر عنوان پارادوکسیز (Para-Doxies service) به سال ۲۰۱۲ راه‌اندازی نمود که معلولین انگلستان را با کارگران جنسی مرتبط می‌کند. تا کنون وی این خدمات را به صورت داوطلبانه و ناسودبر ارائه نموده است. در آوریل ۲۰۱۳ آن‌ها بیش از ۵۰۰ درخواست در هفته از زنان و مردان مجرد و نیز زوج‌ها دریافت می‌کردند و در تلاش بودند تا به کارشان ادامه بدهند.
در سال ۲۰۱۲ کارگردان استرالیایی، کاترین اسکات مستندی زیر عنوان جاده اسکارلت, ساخت که به یکی دیگر از جنبه‌های معلولیت و کنش جنسی با بررسی زندگی یک کارگر جنسی که به مدت ۱۸ سال به صورت حرفه‌ای برای یک مشتری معلول، خدمات جنسی ارائه نموده، می‌پردازد. در سال ۲۰۱۲ فیلمی تخیلی به نام «فصل‌ها» (The Seasons) بر مبنی زندگی واقعی و تجربیات یک نویسنده به نام مارک اوبرایان ساخته شد که این موضوع را دست‌مایه خود قرار داده بود. این فیلم رابطه اوبرایان که در بچگی از بیماری فلج اطفال جان سالم به در برده بود و یک «بدل جنسی» که برایان برای نخستین بار سکس را با وی تجربه کرد را به نمایش می‌کشد. یک عضو گروه «دوستان فلج اطفال انگلیس» معتقد است نشانگان پس از فلج اطفال که نجات‌یافتگان فلج اطفال را پس از این بیماری تحت تأثیر قرار می‌دهد، مسئله‌ای کم‌تر شناخته شده‌است که می‌توان در فیلم به آن پی برد.
در پژوهشی که به سال ۲۰۰۵ و توسط مجله دیسَبیلیتی نَو (Disability Now) صورت پذیرفت، مشخص شد که ۱۹٪ زنان و ۶۳٪ مردان از خدمات جنسی کارگران جنسی بهره می‌برند. دکتر تاپی اونز، درمانگر جنسی و متخصص معلولین به سال ۲۰۱۳ بیان کرد که زنان معلول «معتقدند که کارگران جنسی مرد غرور ندارند».
آزار جنسی و خشونت خانگی
معلولین نیز همچون دیگر اشخاص جامعه نسبت به مشکلات احاطه‌کننده روابط جنسی آسیب‌پذیرند. از جمله این مشکلات می‌توان به آزار، تجاوز و خشونت خانگی اشاره نمود. معلولین در مقایسه با دیگر اشخاص، به سبب نقص جسمی یا ذهنی، نسبت به آزار جنسی آسیب‌پذیرترند. مجله پزشکی پیش‌گیری (American Journal of Preventive Medicine)، نتایج پژوهش‌هایی را منتشر کرد که نشان می‌دهد احتمال مورد آزار جنسی قرار گرفتن مردان معلول ۴ برابر زنان معلول است. دیگر مطالعات نشان داده‌اند که زنان معلول «صرف نظر از سن، نژاد، قومیت، جهت‌گیری جنسی یا طبقه اجتماعی، ۲ برابر بیشتر از زنان سالم مورد آزار جنسی، تجاوز و سوء ساتفاده جنسی قرار گرفته‌اند… خطر آزار جسمی برای یک بزرگسال با معلولیت رشدی به میزان ۴ تا ۱۰ برابر ۴–۱۰ دیگر بزرگ‌سالان است».
راهنماهای تصویری یا نوشتاری آمیزش جنسی که انواع روش‌های آمیزشی را به نمایش می‌گذارند و آموزش می‌دهند، می‌توانند برای زوج‌هایی که یکی یا هر دو همسر معلول هستند و نیز اشخاصی که به معلولین خدمات ارائه می‌کنند، مفید واقع شوند. برای نمونه می‌توان به چند نوع از این آموزش‌دهنده‌ها که توسط متخصصین امور معلولین نوشته می‌شوند اشاره کرد: «کنش جنسی و معلولیت یادگیری»، نوشته کلِر فَنتستون و زَرین کاتراک؛ راهنمای نهایی برای سکس و معلولیت، به وسیله انتشارات کلِیس که نصایحی از خود معلولین در آن گرد آمده؛ و نگه داشتن، رها کردن، کتابی برای والدین معلولین نوشته جان دروری، لاین هاچینسون و جان رایت.
اَلِکس کوان که در زمینه امور معلولین در کشور انگلستان کار می‌کند به همراه دکتر اونز پس از کنفرانسی که زیر عنوان «معلولیت: روابط جنسی و لذت» در «مجمع پزکشی سلطنتی» به سال ۲۰۰۹ برگزار شد، «ابزار حرمت جنسی» را ایجاد نمودند. کوان که دارای مدرک فوق لیسناس مشاوره است، خود مبتلا به فلج چندگانه است. وی که کم‌بود حمایت جنسی از معلولین را به‌طور شخصی و تجربی حس کرده بود، به یاری اونز گروهی از متخصصین را گرد هم آوردند تا این ابزار آموزشی جنسی را پدیدآورند. این ابزار برای کمک به متخصصان به جهت ایجاد گفتگو با معلولین در رابطه با مسائل جنسی و نیازهای جنسی ایجاد شده‌است.
دیسَبیلیتی هُرایزِنز (Disability Horizons) یک مجله انگلیسی است که توسط سِرین مادیپالی و مارتین سیبلی که هردو به Spinal Muscular Atrophy دچار هستند، منتشر می‌شود. این مجله خود را به عنوان "معلولیت در قرن ۲۱" معرفی می‌کند و به دنبال "یاری به معلولین در جهت رسیدن به هرانچه آرزویش را دارند"، است.دیسَبیلیتی نَو(Disability Now) نیز یکی دیگر از مجله‌های انگلیسی است که به وسیله اِسکوپ (Scope)، یک سزامان حمایت از معلولین انگلیسی منتشر می‌شود. این انتشاراتی نخستین نویسنده معلول خود را در سال ۲۰۰۷ استخدام کرد و تیراژ آن نیز در آن سال ۲۰٬۰۰۰ نسخه بود.
یک نشریه دانشگاهی در سال ۱۹۷۸ با ناممعلولیت و کنش جنسی آغاز به نشر نمود. مدیر انتشارات اسپرینگر که صاحب آن است بیان می‌دارد: «این نشریه به جنبه‌های روانی و درمانی جنسیت در توان‌بخشی و تنظیم روابط اجتماعی معلولین می‌پردازد». سردبیر کنونی آن زیگمون هاف نام دارد.
سازمان‌ها
استرالیا
ریچِل واتِن که مستند جاده اسکارلت بر پایه زندگی وی ساخته شد، خود سازمانی زیر عنوان تاچینگ بیس واقع در استرالیا را مدیریت می‌کند که به کار آگاهی‌دهی، آموزش و حمایت از معلولین و کارگران جنسی و همچنین اطلاع‌رسانی به دیگر سازمان‌های خدماتی معلولین می‌پردازد. این سازمان در اکتبر ۲۰۰۰ و با شرکت متخصصانی از سازمان‌های بهداشتی و حمایت از معلولین کار خود را آغاز کرد. واتن می‌گوید: «من یک کارگر جنسی‌ام و از طریق مشتریانی که به دیدنم می‌آیند پول درمی‌آورم. گاهی اتفاق می‌افتد یک مشتری معلول داشته باشم.» در آغاز این سازمان تنها ۱ تماس تلفنی در هفته دریافت می‌کرد. اما تا سال ۲۰۱۲ درخواست‌ها روزانه به این سازمان ارائه می‌شدند.
یک قاضی عالی رتبه استرالیایی در مارس ۲۰۱۴ به نام مایکل کربی به اتفاق ۴ تن دیگر به نام‌های اوا کاکس، استاد باسیل داناوان، استادیار هلن میکوشا و پیتر وودز سخنگوی پیشین دولت نیو ساوث ولز استرالیا. کربی با ستایش از این سازمان به جهت ایجاد آزادی جنسی برای معلولین، اظهار داشت: «اگر آزادی جنسی را از انسان بگیرید، آنان را از این جنبه شخصیتی و شادی منع کنید، آنگاه مردمی بسیار غم‌زده و ناراحت خواهید داشت.»
انگلیس
- تی اِل سی تراست (TLC Trust)
تی اِل سی تراست خدمات جنسی خود را به صورت اینترنی ارائه می‌کند که شامل کارگران جنسی، درمانگران و آموزش‌گران ویژه معلولین است. این سازمان همچنین متخصصانی برای افراد با مشکل تکلم نیز دارد که می‌توانند وقت ملاقات را برای این افراد بگیرند. وب‌گاه این سازمان توسط جیمز پالمر که خود معلولیت دارد اداره می‌گردد. این سازمان توسط آنی اسپرینکل بازیگر تئاتر و آموزش‌گر مسائل جنسی و همچنین اِی سی گریلینگ، نویسنده کتب دانشگاهی مورد تجلیل واقع شده‌است.
- اَوتسایدِرز (Outsiders)
اوتسایدرز که توسط اونز پایه‌گذاری شد، در وهله نخست یک باشگاه میان‌کشوری ویژه معلولین به حساب می‌آید. این سازمان همچونین یک خط تلفنی ویژه مسائل جنسی مربوط به معلولین می‌باشد که از معلولین و متخصصان بهداشتی در آن به کار می‌پردازند. این سازمان توسط اوتسایدرز تراست پشتیبانی می‌شود که مواردی همچون تهیه بودجه و اجرای پروژه‌ها را بر عهده دارد.
- اتحادیه سلامت جنسی و معلولیت (SHADA)
این اتحدایه نیز که توسط اونز پایه‌گذاری شده‌است، به تمامی ارائه‌دهندگان خدمات تلفنی برای معلولین این امکان را می‌دهد که با یکدیگر ملاقات کرده و مسائل آن‌ها را به بحث بگذارند. نخستین کسانی که از خدمات این اتحادیه بهره بردند اظهار داشتند: «ما مایلیم این کار مثبت در زمینه مسائل جنسی ادامه یابد.» این اتحدایه در نهایت و در سال ۲۰۰۸ با شعار «گردهم‌آوری متخصصان برای یاری به معلولین در زمینه نیازهای جنسیشان» به‌طور رسمی به ثبت رسید. این اتحادیه برای هر کس که مایل به عضو شدن باشد رایگان بوده و هر ۶ ماه یک‌بار جلسه‌ای تشکیل می‌دهد. نخستین نشست این اتحدایه در مجمع سلطنتی پزشکان در سال ۲۰۰۹ تشکیل شد.
- دیسَبیلیتیز تراست (The Disabilities Trust)
دیسبیلیتیز تراست با بیش از ۳۰ سال سابقه یکی از برترین سازمان‌های نیکوکاری انگلستان به‌شمار می‌آید. به گفته مسولین این سازمان «این سازمان در سدد رفع نیازهای روزانه افراد مبتلا به اوتیسم، آسیب مغزی، معلولیت جسمی و معلولیت در یادگیری است.» این سازمان همچنین مطالب نوشتاری در ارتباط با معلولیت و کنش جنسی تدارک دیده است که به‌طور رایگان از طریق اینترنت قابل دسترسی همگان است.
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
- وب‌گاه آموزشی سی آر ای اِی در رابطه با مسائل جنسی و معلولین
- دنیای معلولین: معلولیت و کنش جنسی – اطلاعاتی در رابطه با مسائل جنسی معلولین
- نشریه برخط معلولیت و کنش جنسی
- وب‌گاه رسمی اسکارلت رود
| موضوع‌های اصلی |
|||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رویکردها | |||||||||||
| حقوق، قوانین، پشتیبانی‌ها |
|
||||||||||
| ساختارمند و یاری‌دهنده |
|||||||||||
| مشکل‌های اجتماعی |
|||||||||||
| هنر، رسانه، فرهنگ، ورزش |
|||||||||||
