| سندروم کتف بالدار | |
|---|---|
 | |
| The left side of the thorax. (Winging not illustrated but ماهیچه دندانه‌ای پیشین is labeled at left, and ماهیچه ذوزنقه‌ای is labeled at upper right.) | |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی |
سندروم کتف بالدار (به انگلیسی: winging scapula syndrome) عارضه ایست که در آن نواحی مختلفی از استخوان کتف(Scapula)دچار بیرون زدگی می‌شوند. بالی شدن کتف اولین بار در سال ۱۸۲۵توسط ولپو
گزارش شد.
از دیدگاه علمی این بیماری می‌تواند نوعی دیسکاینزی کتف (scapula dyskinesis) شمرده شود؛ که در ۶۷ تا ۱۰۰ درصد ورزشکارانی که دچار آسیب شانه ای شده‌اند وجود دارند.
انواع دیسکاینزیای کتف
دیسکاینزی کتف معمولاً بر ۳ تیپ مختلف طبقه‌بندی می‌شود که نوع ۱ و نوع ۲ و نوع ۳ نام دارد.
نامگذاری
در این عارضه استخوان کتف دچار بیرون زدگی شده و ظاهری بال مانند به خود می‌گیرد ازین جهت آن را کتف بالدار می‌نامند.
عوامل ایجاد
این عارضه بسته به نوع دیسکاینزی می‌تواند دلایل متنوعی برای بروز داشته باشد. به‌طور عمده افتادگی شانه یا tightness در عضله بالابرنده کتف (Levator scapulae muscle) می‌تواند منجر به بروز این عارضه شود. در مواردی دیگر tightness در عضلات روتاتور کاف - عضلات سینه ای بزرگ و کوچک - یا عضلات پشتی بزرگ می‌تواند این عارضه را ایجاد کند که غالباً همراه با چرخش داخلی شانه همراه هستند.
در بسیاری از موارد اصلی‌ترین علت این عارضه ناشی از عدم کارکرد صحیح عضله دندانه ای قدامی (serratus anterior)(بخوانید سِرِیتِس اَنِنتییِر) که می‌تواند در موارد معدود بر اثر ضعف عضلانی و در موارد گسترده‌تر عدم کارکرد صحیح عصب بلند سینه ای که این عضله را عصب دهی می‌نماید ایجاد شود.
آسیب به عصب بلند سینه ای می‌تواند ناشی از تصادف شدید، ورزش، جراحی و دلایل دیگر ایجاد شود.
همچنین اختلالات شانه ای-کتفی، کیفوز یا ضعف عضلات پشتی می‌تواند بروز این عارضه را موجب شود.
به‌طور کلی ورزش‌هایی که از شانه و کتف به‌طور عمده استفاده می‌شود یا حرکات بالای سر در آن وجود دارد مانند تنیس، والیبال، شنا و … می‌تواند این علت شکل‌گیری کتف بالدار شود به علاوه معلمان، نقاشان و افرادی که مشاغلی که از شانه و کتف به صورت حرکات بالای سر استفاده می‌کنند می‌توانند دچار این اختلال شوند.
درمان
درمان این سندروم غالباً به وسیله فیزیوتراپی و ورزش‌های توانبخشی صورت می‌گیرد. چنانچه آسیب مربوطه ناشی از عصب دهی به عضلات باشد روش‌های بلاک عصبی یا در موارد بسیار کمی جراحی می‌تواند مؤثر باشد.
چنانچه عارضه بر اثر ضعف عضلات و سایر موارد باشد حرکات اصلاحی می‌توانند بسیار مؤثر باشند. پژوهش محمد قلی پور اقدم و همکاران نشان داد که انجام شش هفته برنامه‌های تمرینی ثبات
و کنترل آگاهانه توسط افراد مبتلا به دیسکنزیای کتف از طریق بهبود قدرت عضلات ثبات دهنده کتف، عضلات محوری و همچنین بهبود موقعیت قرارگیری استخوان کتف می‌تواند موجب افزایش قدرت عضلات عمل کننده بر مفصل شانه، بهبود به‌کارگیری عضلات عمل کننده بر مجموعه کتف و شانه شوند.
حرکت اصلاحی عضله بالابرنده کتف
کشش عضلات لواتور اسکاپولا تا حد زیادی به کاهش گردن درد کمک می‌کند. لواتور اسکاپولا یک عضله است که معمولاً در آن نقطه‌ای که به تیغه شانه متصل می‌شود، سفت و خشک شده و درد می‌گیرد. کشش عضله لواتور اسکاپولا را می‌توان هم در حالت ایستاده وهم در حالت نشسته انجام داد.
- آرنج را از سطح شانه بالاتر می‌بریم در طرفی که نیاز به کشش دارد اینکار را انجام می‌دهیم. این کار باعث درازتر شدن این عضله می‌شود.
- در این وضعیت بمانید و آرنج را در مقابل چارچوب در قرار دهید. این کمک می‌کند که قسمت بیرونی تیغه شانه به سمت بالا و قسمت داخلی تیغه شانه به سمت پایین بچرخد. این تمرین باعث دراز شدن عضله بالا برنده کتف می‌شود.
- سپس، سر را از حالت کشش خارج کنید و چانه را به سمت پایین بکشید. این حرکت درکشیدن عضلات پشت گردن کمک می‌کند.
- بعد انگشتان دست دیگر را روی سر خود قرار دهید و به آرامی سر خود را به جلو بکشید. این حرکت به آرامی کشش را افزایش می‌دهد.
- این کشش را حدود ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه نگه دارید.