| زگیل آبکی | |
|---|---|
| تخصص |
بیماری عفونی (تخصص پزشکی)، پوست‌شناسی 
|
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | B۰۸.۱ |
| آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام | 078.0 |
| دادگان بیماری‌ها | 8337 |
| مدلاین پلاس | 000826 |
| ئی‌مدیسین | derm/۲۷۰ |
| سمپ | D008976 |
| ویروس مولوسکوم کنتاژیوزوم | |
|---|---|
| |
| تصویر میکروسکوپ الکترونی از ویروس مولوسکوم کنتاژیوزوم | |
| طبقه‌بندی ویروس‌ها | |
| Group: | Group I (dsDNA) |
| تیره: | پوکس ویریده |
| سرده: | مولوسی پوکس ویروس |
| گونه: | ویروس مولوسکوم کنتاژیوزوم |
مولوسکوم کنتاژیوزوم (به لاتین: Molluscum contagiosum) یا زگیل آبکی، نوعی عفونت ویروسی پوست و گاهی مخاط است که عامل آن نوعی دی ان ای ویروس از خانواده پاکس ویروس به نام ویروس مولوسکوم کنتاژیوزوم (مخفف انگلیسی: MCV) است.این عفونت ویروسی که خودبخود بهبود می‌یابد روی پوست یا به صورت خود-تلقیحی گسترش پیدا می‌کند، یا با تماس پوست به پوست.
معنی واژه
این واژه لاتین از دو قسمت مولوسکوم، از molluscus (نَرم) + contagiosus از contagio (تماس)، که با contact انگلیسی از یک ریشه است، تشکیل شده. از contagiosus معنی مُسری و منتقل شونده برداشت می‌شود .
بیماریزایی
مولوسکوم کانتوژیوزوم ممکن است در هر سنی مشاهده شود اما در بیماران مبتلا به آتوپی تعداد ضایعات پوستی بیشتر است و راحتتر منتقل و پخش می‌شوند . بیشترین فراوانی در سنین ۳ تا ۹ سال دیده می‌شود و یک بیشینه فراوانی دیگر هم در سنین ۱۶ الی ۲۴ سالگی است .ضایعه در گروه‌های سنی مختلف در جاهای متفاوتی از پوست ظهور پیدا می‌کند. اصولاً راه انتقال بیماری از طریق تماس پوست به پوست است و افرادی مانند ماساژورها و کُشتی‌گیرها بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. کودکانی که این ضایعه را دارند نباید با کودکان دیگر آبتنی و حمام کنند.
شکل ضایعات و مکانهای درگیر
مولوسکوم کانتوژیوزوم به صورت یک پاپول (برجستگی توپُر گوشتی) براق یک الی دو میلی‌متری سفید تا صورتی (به رنگ گوشت) شروع می‌شود که سفت و گنبدی شکل است .یک فرورفتگی مرکزی سفید - به اصطلاح ناف دار شدگی - روی ضایعات وجود دارد که با ذره بین بهتر دیده می‌شود. طی چند هفته اندازه ضایعه به حداکثر ۲ تا ۵ میلی‌متر می‌رسد. با گذشت بیشتر زمان، پاپول نرمتر و صورتی تر می‌شود و ناف دارشدگی مرکزی واضحتر می‌گردد. بعد از ۶ تا ۹ ماه ضایعات به صورت خودبخودی و به تدریج پسروی پیدا می‌کنند و معمولاً بدون هیچ ضایعه باقی‌مانده محو می‌شوند، البته به ندرت یک جوشگاه کوچک نافدار باقی می‌ماند . التهاب دور ضایعه در صورت وجود، نشاندهنده واکنش دستگاه دفاعی بدن و پیش‌درآمد خوب شدن ضایعه است .خراشیدگی و دَلَمه بستن ضایعات ممکن است وجود داشته باشد. کودکان در قسمت بالایی تنه، مخصوصاً صورت، و گاهی دست‌ها دچار ضایعه می‌شوند. ضایعات در افراد دچار ضعف دستگاه ایمنی بزرگتر هستند و تعداد ضایعات در افراد آتوپیک با پوست اگزمایی یا خشک بیشتر است .در بزرگسالان ضایعات درپایین شکم و ران‌ها دیده می‌شوند. معمولاً کف دست و پا گرفتار نمی‌شود .. در بزرگسالان پاپول‌ها اغلب با موهای عانه استتار می‌شوند. نواحی عانه و تناسلی شایعترین محل درگیر در بزرگسالی هستند.
تشخیص آزمایشگاهی
در افراد دچار نقص دستگاه دفاعی بدن، بیوپسی از ضایعات انجام می‌شود که انکلوزیونهای ویروسی سیتوپلاسمی بزرگی بنام اجسام مولوسکمی را در داخل کراتینوسیتها نشان می‌دهد . تراشیدن ضایعات با کورِت ماده سفید نیمه جامدی تولید می‌کند که حاصل کراتینوسیتهای آلوده‌است. این کراتینوسیتهای آلوده به طرز جالب توجهی گِرد هستند و به راحتی از یکدیگر جدا می‌شوند.در صورتی که کراتینوسیتهای غیر آلوده تخت و به هم چسبیده هستند و ورقهایی از سلول‌های به چسبیده ایجاد می‌کنند.
تشخیص افتراقی
در بیماران با دستگاه دفاعی طبیعی تشخیص افتراقی به شرح زیر است:
- زگیل تخت
- زگیل تناسلی
- عفونت هرپس سیمپلکس
زگیل‌ها بر خلاف مولوسکوم فاقد ناف دار شدن مرکزی هستند و در کف دست و پا هم ظهور می‌کنند. ضایعات هرپسی وزیکولهایی (آبدانه‌هایی) هستند که تنها به صورت گذرا نافدار می‌شوند و غالباً دردناک هستند. ظهور و محو شدن ضایعات هرپسی سریعتر است و کلا هرپس روند بالینی کوتاهتری دارد.
در افراد مبتلا به اچ آی وی، عفونتهای دیگر فرصت طلب، شامل قارچ‌های کریپتوکوکوس و هیستوپلاسموز ممکن است ضایعاتی ایجاد کنند که شبیه ضایعات مولوسکوم کانتوژیوزوم باشد .
درمان
ضایعات ناحیه تناسلی را باید حتماً درمان نمود چونکه جلوی انتشار از راه تماس جنسی گرفته شود.
داروهای دم دستی
چندین نوع داروی دم دستی برای درمان مولوسکوم وجود دارند که در مؤثر بودنشان شک وجود دارد. مثال‌ها شامل مولوسکوم آر اکس (به انگلیسی: MolluscumRx) و زایمادرم (به انگلیسی: ZymaDerm) است.
کورِت کشیدن
پاپول‌های کوچک را می‌توان به سرعت با یک کورت، با یا بدون بی‌حسی موضعی، برداشت. خون‌ریزی را یا با فشار مستقیم گاز طبی روی زخم کنترل می‌کنند یا با محلول مانسل. باید پیش از استفاده به بیمار گفته شود که استفاده از محلول مانسل ممکن است دردناک باشد. جوشگاه کوچکی ممکن است در محل برداشتن ضایعه ایجاد شود لذا بهتر است در نقاطی از بدن که از نظر زیبایی اهمیت دارند مورد استفاده قرار نگیرد. در کودکان می‌توان نیم تا یک ساعت پیش از کورت کشیدن از کِرِم لیدوکائین استفاده کرد تا برای کودکان دردناک نباشد.
کرایو
جراحی کرایوتراپی بهترین درمان در بیمارانی است که تحمل درد را داشته باشند. با افشانه (اسپری) یا گوش پاک کن نیتروژن مایع را روی ضایعه می‌ریزند تا جایی که یک مرز سفیدرنگ یخزده هاله‌ای به اندازه یک میلی‌متر روی پوست سالم دور ضایعه ایجاد کند. رسیدن به این اندازه حدوداً ۵ ثانیه طول می‌کشد. البته باید مواظب بود چونکه یخزدگی بیش از حد باعث پررنگ یا کم رنگ شدن محل می‌شود.
داروهای ضد ویروسی و تنظیم‌کننده‌های دستگاه دفاعی بدن
کِرِم ایمی کیمود ۵٪ در مردان ۹ تا ۲۷، سه بار در روز، تا ۵ روز متوالی در یک هفته که ۴ هفته ادامه داشته باشد در ۸۰ درصد مواقع مؤثر بوده‌است. اگر در کودکان کرم را یکروز در میان یا یک بار در روز بکار ببرند باعث کاهش التهاب در محل مالیدن کرم خواهد شد. در کودکانی که حدوداً ۷ سال دارند کرم را هرشب تا ۴ هفته استفاده می‌کنند. عوارض جانبی محدود به محل مالیدن کرم است و سیستمیک نیست (در تمام بدن بروز نمی‌کند). ایمی کیمود در بیماران مبتلا به HIV-1 بسیار مؤثر بوده‌است و در ناحیه تناسلی بیماران با دستگاه دفاعی عادی هم بکار می‌رود.
کانتاریدین
کانتاریدین درمان مؤثر و بدون عارضه‌ای است. یک قطره کوچک از کانتاریدین ۷٪ را روی ضایعه می‌اندازند و دقت می‌کنند که روی پوست سالم اطراف ضایعه مالیده نشود. درد، سوزش، سرخی و خارش گذرا ممکن است که به وجود آید اما عفونت باکتریایی ثانویه ایجاد نخواهد شد. ضایعات تاول می‌زنند و بدون بافت جوشگاه (اِسکار) پاک می‌شوند. البته ممکن است ضایعات مولوسکومی تازه در همان محل تاول کانتاریدین ظاهر شوند. یک روش دیگر استفاده از کانتاریدین یا وروزول (که قویتر است) روی ضایعه و پوشاندن آن با نوار چسب طی یک روز است. تاول کوچک ایجاد شده تا زمانی که از بین برود با پُلی اُسپرین پوشانده می‌شود.
هیدروکسید پتاسیم
محلول آبی پتاسیم هیدروکسید (KOH) ده درصد، دو بار در روز روی هر ضایعه مالیده می‌شود. این کار را تا ایجاد التهاب زخم و زخمی شدن سطح ضایعه ادامه می‌دهند. طی یک دوره متوسط ۳۰ روزه ٬از ۳۵ کودکی که در آزمایش شرکت داشتند، ۳۲ نفر بهبودی کامل پیدا کردند. جوشگاه هیپرتروفیک در یک بیمار و تغییرات رنگدانه‌ای در ۹ نفر دیگر مشاهده شد.
سایمتیدین خوراکی
کودکان مبتلا با یک دوره ۲ ماهه از سایمتیدین خوراکی، ۴۰ میلیگرم بر کیلوگرم در روز (40 mg/kg/day) درمان شدند. بغیر از سه نفر تمام کودکانی که درمان را کامل کردند بهبودی کامل از کل ضایعات پیدا کردند. هیچ عارضه جانبی مشاهده نشد. در مقایسه بیماران آتوپیک و غیر آتوپیک، بیماران آتوپیک پاسخ بهتری به سایمتیدین دادند.گزارش‌های دیگر اظهار نموده‌اند که شواهد قطعی به نفع مؤثر بودن سایمتیدین خوراکی وجود ندارد.
لیزر
درمان مولوسکوم کانتوژیوزوم با لیزر رنگی با طول موج ۵۸۵ نانومتر مؤثر، قابل تحمل و سریع است.
لایه برداری با تری کلرواستیک اسید
لایه برداری (پیلینگ) با تری کلرواستیک اسید ۲۵ تا ۵۰ درصد (به‌طور متوسط ۳۵ ٪) که هر دو هفته یکبار بر اساس نیاز تکرار می‌شد ۴۰٫۵ ٪ کاهش در ضایعات مولوسکمی بیماران مبتلا به HIV ایجاد نمود که ضایعات وسیع مولوسکوم کانتوژیوزوم داشتند. در پیگیری ۲ ماهه پس از درمان، هیچ موردی از گسترش ضایعات مولوسکمی، عفونت ثانویه یا ایجاد جوشگاه مشاهده نشد .
ملاحظات درمانی در کودکان
- خود - تلقیحی اطراف چشم‌ها مخصوصاً در کودکان شایع است. بهتر اینست که این ضایعات رها گردند تا خودبخود بهبود یابند.
- با فعال شدن ایمنی سلولی ضایعات خودبخود بهبود خواهند یافت، بنابراین درمان همیشه الزامی نیست.
- اگر قرار به درمان شد، بهترین انتخاب‌های درمانی در کودکان استفاده آگاهانه از کانتاریدین، ایمی کیمود یا ترتینوئین ضعیف شده‌است.
- شصت تا نود دقیقه قبل از درمان جراحی (کورت کشیدن و کرایو) از بی‌حس‌کننده‌های موضعی (لیدوکاپین ۴٪ یا EMLA) در کودکان استفاده می‌شود.
- میزان مصرف کِرِم EMLA مخصوصاً در نوزادان و شیرخواران نامحدود نیست چونکه خطر کمی برای بروز متهموگلوبینمی وجود دارد.
- مولوسکوم کانتوژیوزوم در بالغین جوان بیماری آمیزشی محسوب می‌شود.
- در بالغین جوان ضایعات تمایل دارند در قسمت پایین شکم، ناحیه عانه (شامل اعضای تناسلی) و ران‌ها بروز کنند.
جستارهای وابسته
یادداشت‌ها
پانویس
- Habif, Thomas (2011). Skin disease diagnosis and treatment. Edinburgh: Saunders/Elsevier. ISBN 978-0-323-07700-2.
- Habif, Thomas (2010). Clinical dermatology a color guide to diagnosis and therapy. Edinburgh: Mosby Elsevier. ISBN 978-0-7234-3541-9.
-
"Molluscum contagiosum". Wikipedia, the free encyclopedia. 10 Sep 2014. Retrieved 30 Sep 2014.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link) -
"molluscum contagiosum". Wiktionary. 20 Jun 2013. Retrieved 30 Sep 2014.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link) - Scheinfeld N (March 2003). "Cimetidine: a review of the recent developments and reports in cutaneous medicine". Dermatol. Online J. 9 (2): 4. PMID 12639457.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Molluscum contagiosum». در [[ویکی‌پدیای (انگلیسی)|دانشنامهٔ ویکی‌پدیای (انگلیسی)]]، بازبینی‌شده در ۸ مهر ۱۳۹۳.