رژ لب (به فرانسوی: Rouge à lèvres) یا ماتیک (به فرانسوی: Cosmétique) یک فراوردهٔ آرایشی است که حاوی مواد رنگی، قهوه، روغن، موم و نرم‌کننده پوست است که برای مالیدن رنگ و بافت بر روی لب‌ها به‌کار می‌رود. انواع گوناگونی از رژ لب ساخته شده‌است. قدمت استفاده از رژ لب به ۵۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد و زنان و مردان سومر باستان احتمالاً نخستین کسانی بودند که رژ لب را اختراع و از آن استفاده کردند. سومریان سنگ‌های زینتی را به تکه‌های کوچک خرد می‌کردند و از آنها برای تزیین چهره خود، عمدتاً قسمت لب‌ها و اطراف چشم استفاده می‌کردند. مصریان باستان از رژ لب نه به دلیل تفکیک جنسیتی بلکه به عنوان وسیله‌ای برای تمایز و نشان دادن اختلاف طبقه اجتماعی استفاده می‌کردند.
تاریخچه
حدود ۵۰۰۰ سال پیش زنان و مردان سومری باستان احتمالاً اولین کسانی بودند که رژ لب اختراع و استفاده کردند. آنها سنگ‌های قیمتی را خرد کرده و از آنها برای تزئین صورت خود، عمدتاً روی لب‌ها و اطراف چشم، استفاده می‌کردند. مصری‌ها مانند کلئوپاترا اشکالات خرد شده (کارمین) را برای ایجاد رنگ قرمز بر روی لبهای خود دوست دارند. زنان در تمدن دره سند باستان ممکن است از قطعات اوچر مستطیل شکل با انتهای مورب به عنوان رژ لب استفاده کرده‌اند. مصریان باستان برای نشان دادن موقعیت اجتماعی و نه جنسیت از رژ لب استفاده می‌کردند. آنها رنگ قرمز را از fucus-algin، ۰٫۰۱٪ ید و مقداری برم مانیت استخراج کردند، اما این رنگ منجر به بیماری جدی شد. در ابتدا رژ لب‌هایی با اثرات براق کننده با استفاده از ماده ای مرواریدی موجود در فلس‌های ماهی ساخته می‌شدند.
زنان در تمدن مینوی لبهای خود را با مواد آرایشی قرمز روشن رنگ می‌کردند. رنگ لب در یونان باستان در ابتدا محدود به روسپی‌ها و کورتسان‌ها بود، اما بین سالهای ۷۰۰ تا ۳۰۰ قبل از میلاد به طبقه بالا گسترش یافت. زنان یونانی لبهای خود را با مواد آرایشی ساخته شده از رنگهای حاوی بنفش تیری، توت خرد شده و رنگدانه سمی رنگدانه رنگ کردند.
چین
چینی‌ها اولین رژ لب‌هایی را تهیه کردند که بیش از ۱۰۰۰ سال پیش از موم ساخته شده بود تا از پوست لطیف لب‌ها محافظت کند. در دوران سلسله تانگ (۶۱۸–۹۰۷ م) روغنهای معطر به آنها اضافه شد که عامل اغوا کننده ای به دهان می‌داد. انواع موم های رایج به کار رفته در رژ لب شامل موم زنبور عسل و موم نخل بود.
انگلیس
رنگ آمیزی لب از محبوبیت خاصی در قرن شانزدهم انگلیس برخوردار شد. در زمان ملکه الیزابت اول لبهای قرمز روشن و صورت سفید و پرزکتیو مد شد. در آن زمان، رژ لب از ترکیبی از موم و لکه‌های قرمز گیاهان ساخته می‌شد. فقط بازیگران زن و مرد از طبقه بالا آرایش می‌کردند.
در بیشتر قرن نوزدهم، استفاده آشکار از لوازم آرایشی در انگلیس برای زنان محترم قابل قبول نبود و با گروه‌های حاشیه ای مانند بازیگران و روسپی‌ها ارتباط داشت. استفاده از آرایش بی ادبانه و ناپسند تلقی می‌شد. در دهه ۱۸۵۰ گزارش‌هایی در حال انتشار بود که به زنان در مورد خطرات استفاده از سرب و گیاهان ضدآفتاب در مواد آرایشی و بهداشتی صورت اعمال می‌شود. به نظر می‌رسد که پذیرش کامل استفاده پنهان از لوازم آرایشی و بهداشتی در انگلستان حداقل تا سال ۱۹۲۱ برای افراد شیک پوش لندنی صورت گرفته‌است.
فرانسه
با پایان قرن نوزدهم، Guerlain، یک شرکت لوازم آرایشی فرانسوی، شروع به تولید رژ لب کرد. اولین رژ لب تجاری در سال ۱۸۸۴ توسط عطاری‌ها در پاریس، فرانسه ابداع شد. روی آن را کاغذ ابریشم پوشانده و از پیه گوزن، روغن کرچک و موم ساخته شده‌است. قبل از این، رژ لب در خانه ایجاد شده بود.
گرایش‌ها به رژ لب
رژ لب قرمز تیره یکی از محبوب‌ترین طیف‌های رژ لب در طول سده ۱۹ تا ۲۰ و به ویژه دهه ۱۹۲۰ بود. در آن مقطع فلاپرها برای نشان‌دادن استقلال خود از این طیف رژ لب‌ها استفاده شایانی می‌نمودند. در همان زمان زنان از رژ لب به ویژه برای ایجاد کمان کوپید استفاده می‌کردند که ملهم از کلارا بو هنرپیشهٔ مشهور دهه‌های ۲۰ تا ۳۰ میلادی ایالات متحده بود. در آن مقطع، استفاده از رژ لب در مکان‌های عمومی و هنگام صرف میان‌وعده‌های روزانه مرسوم نبود اما هنگام صرف شام چنین موضوعی مصداق نداشت.
در اوایل دهه ۱۹۳۰ الیزابت آردن مؤسس کمپانی و خانه مد الیزابت آردن، آی‌ان‌سی. اقدام به معرفی رنگهای مختلف رژ لب نمود. ابتکار آردن الهام‌بخش شرکت‌های دیگر برای ایجاد انواع طیف‌های مختلف از رژ لب بود. در دهه‌های ۱۹۳۰ رژ لب سمبل و نماد گذر از نوجوانی به بزرگسالی بود. دختران نوجوان معتقد بودند که رژ لب نماد بارز زن بودن است در حالی که بزرگسالان، این عمل را نوعی عصیان‌گری قلمداد می‌کردند. یک مطالعه و تحقیق جامع در سال ۱۹۳۷ نشان داد که بیش از ۵۰٪ دختران نوجوان بر سر موضوع استفاده از رژ لب با والدین خود دعوا و مرافعه داشته‌اند. در اواسط دهه ۴۰ میلادی، کتاب‌ها و مجلات مختلفی به نوجوانان تأکید می‌کردند که مردها، ظاهر طبیعی دختران را به ظاهر مصنوعی و آراستهٔ آنها ترجیح می‌دهند. این مولفه‌ها همچنین متذکر می‌شدند که استفاده از مواد آرایشی می‌تواند شانس محبوبیت و حرفه آنها را تحت‌الشعاع قرار دهد. پیامد چنین مقالاتی باعث القای این موضوع گردید که رژ لب برای دختران نوجوانی است که می‌خواهند برای مردان مختلف لوند و تحریک‌آمیز جلوه نمایند. با وجود آنکه استفاده از از لوازم آرایشی افزایش یافت اما این موضوع هنوز در سایهٔ ارتباط آن با فحشا قرار داشت. دختران نوجوان از ترس اینکه مبادا آنها را با دختران سبک‌سر یا تن‌فروش اشتباه بگیرند، نسبت به استفاده از اینگونه اقلام دچار تشکیک و نوعی دلسردی می‌شدند.
از آنجایی که والدین عموماً برخورد تندی با دختران در هنگام استفاده از رژ لب قرمز داشتند، برخی از دختران شروع به استفاده از رژ لبهای صورتی و هلویی نمودند که این روند به عنوان یک مد روز باب شد. رژ لب سفید یا نزدیک به طیف سفید در دهه‌های ۱۹۶۰ محبوب بود. گروه‌های راک شی‌رلز و همین‌طور رونتس تأثیر بسزایی در افزایش محبوبیت عامه و مقبولیت این طیف از رژ لب‌ها داشتند. رژ لب از دهه‌های ۱۹۶۰ به بعد ارتباط تنگاتنگی با مقوله فمینیسم داشت و زنانی که از رژ لب استفاده نمی‌کردند ممکن بود که مشکوک به بیماری روانی یا همجنس‌گرایی زنانه شوند.
ترکیبات
رژ لب حاوی موم، روغن ، آنتی‌اکسیدان و نرم‌کننده است. موم ساختار رژ لب جامد را فراهم می‌کند. رژ لب‌ها ممکن است از واکس‌های مختلفی مانند موم زنبور عسل، اوزوکریت و موم شمعی تهیه شوند. موم نخل به دلیل نقطه ذوب بالای ماده اصلی از نظر تقویت رژ لب است. از روغن‌ها و چربی‌های مختلف در رژ لب‌ها استفاده می‌شود مانند روغن زیتون، روغن معدنی، کره کاکائو، چربی پشم و ژله پترولیوم.
انواع رژلب ها
رژلب ها دارای انواع مختلفی هستند که می توان متناسب با نوع آرایش صورت آنها را تهیه کرد. در ادامه انواع رژلب ها را توضیح می دهیم.
رژلب جامد
رژلب های جامد از نوع قدیمی ترین رژلب های بازار هستند که همانطور که از اسمشان پیداست دارای بافت جامدی هستند.
رژلب مایع
رژ لب های مایع نیز دارای بافت مایع هستند که با اپلیکاتور مخصوص خود می شود از آنها استفاده کرد. در برخی از مدل های رژلب مایع دارای ویژگی 24 ساعته نیز هستند.
رژلب مدادی
رژلب های مدادی دارای انواع طیف رنگی گسترده ای هستند که نسبت به دو نوع رژلب دیگر ماندگاری کمتری دارند.
آثار سرب
در سال ۲۰۰۷ میلادی مطالعه‌ای که توسط کمپین ایمنی لوازم آرایشی و بهداشتی صورت گرفت منتج به انتشار گزارشی تحت عنوان بوسه‌های سمی گردید. طبق این مطالعه ۳۳ برند محبوب رژ لب برای بررسی محتوای سرب مورد آزمایش قرار گرفتند. این آزمایش‌ها نشان دادند که ۶۱٪ رژ لب‌ها حاوی سرب با سطح حداکثر ۰٫۶۵ بخش در یکای سنجش هستند. این مطالعات باعث افزایش آگاهی عمومی در مورد این مسئله گردید و FDA (سازمان غذا و دارو (آمریکا)) را تحت فشار قرار داد تا مطالعات بیشتری را با استفاده از آزمایش‌های تخصصی‌تر انجام دهد. مطالعات سال ۲۰۰۹ این سازمان بر اساس تحقیقات کمپین ایمنی لوازم آرایشی و بهداشتی نشان داد که عنصر سرب در هر ۲۰ نمونه آزمایش‌شده توسط این مؤسسه وجود داشته‌است و سطح سرب از ۰٫۰۹ تا ۳٫۰۶ پی‌پی‌ام یا همان بخش در یکای سنجش متغیر بوده‌است. بیشترین میزان موجود مربوط به رژ لبهای ساخته شده توسط کاورگرل، لورئال و رولون بوده‌است.
در سال ۲۰۱۰ نیز FDA (سازمان غذا و دارو آمریکا) در راستای تحقیقات قبلی، یک تحقیق گسترده‌تر را نیز به اجرا گذاشت که شامل آزمایش ۴۰۰ برند رژ لب موجود در بازارهای ایالات متحده بود. این تحقیق توسط شرکت علوم فرا مرزی و با استفاده از همان شیوه و روش آزمایش‌های سال ۲۰۰۹ انجام شد. این مطالعه جدید به میانگین میزان سرب ۱/۱۱ پی‌پی‌ام دست یافت و این در حالی بود که بالاترین میزان معادل ۷/۱۹ پی پی‌ام بود. مجموع استحصال چنین ارقامی حاکی از افزایش دو برابری آمارها در مقایسه با تحقیقات سال ۲۰۰۹ بود. با همه این احوال تنها مقدار اندکی از سرب حاصل از رژ لب بلعیده می‌شود هر چند، با گذشت زمان سرب در بدن انباشته می‌گردد و در نهایت می‌تواند منجر به مسمومیت سرب شود.
یک تحقیق جداگانه در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی نشان داد که زنان روزانه دست‌کم ۲ تا ۱۴ مرتبه رژ لب می‌زنند که این میزان معادل مصرف روزانهٔ ۸۷ میلی‌گرم رژ لب است. بلع سرب به ویژه برای زنان باردار نگران‌کننده است چرا که سرب می‌تواند از طریق مادر به جنین منتقل شود. سازمان غذا و داروی آمریکا متولی اجرای قانون دارو، غذا و لوازم آرایشی‌بهداشتی فدرال است. هرگونه مواد افزودنی رنگی که در رژ لب‌ها استفاده می‌شود، نیازمند اخذ مجوزهای لازم پیش از ارائه به بازار مصرف است. در حال‌حاضر، FDA سطح قابل‌قبولی از میزان سرب را به‌طور اخص برای رژ لب‌ها تعیین نکرده‌است هر چند مشخصات سرب موجود در رنگهای افزودنی از این قاعده مستثنا نیست. FDA در عین‌حال معتقد است که از آنجایی که رژ لب از طریق پوست جذب می‌شود و تنها به مقدار بسیار اندکی بلعیده می‌شود نمی‌تواند به عنوان یک نگرانی ایمنی در نظر گرفته شود. از طرف دیگر، طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری هیچ گروه خونی ایمن در مقابل سرب وجود ندارد و سرب حتی در میزان اندک می‌تواند بر ضریب هوشی، توانایی ادراک و پیشرفت تحصیلی تأثیر داشته باشد. اثرات میزبانی سرب و در معرض آن قرار گرفتن قابل برگشت نیست.
جستارهای وابسته
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ رژ لب موجود است. |
