اکسپکتورانت (به انگلیسی: Expectorant)
نامهای تجارتی : Coufex - Pectoramin - Pectorant
رده فارماکولوژیک: اکسپکتورانت(خلط آور)
رده بارداری: C
اشکال دارویی: شربت حاوی گایافنزین(خلط آور ضد سرفه) به میزان ۱۰۰ میلی‌گرم در ۵ سی‌سی، کلرفنیرامین مالئات(نوعی آنتی هیستامین خواب آور) میزان ۲ میلی‌گرم در ۵ سی‌سی و سودوافدرین(محرک ضعیف تا متوسط) کلراید به میزان ۳۰ میلی‌گرم در ۵ سی‌سی است.
- نکته: تا چند سال قبل، در شربت اکسپکتورانت به جای سودوافدرین از فنیل پروپانول آمین Hcl به میزان ۲ میلی‌گرم و سیترات سدیم به میزان ۱۹۷ میلی‌گرم و اسید سیتریک به میزان ۶۰ میلی‌گرم در هر ۵ سی‌سی استفاده می‌شد.فنیل پروپانول آمین اثرات شیدایی آور داشت. اسید سیتریک نیز همان جوهر لیمو بود که اثرات اسیدی- مضر زیادی داشت.
سیترات سدیم نیز طعم دهنده و نگهدارنده مواد غذایی بود.
مکانیسم اثر
اکسپکتورانت از ترکیب سه دارو تولید شده‌است. این سه دارو عبارت‌اند از: گایافنزین، کلرفنیرآمین و سودوافدرین. برآیند اثر این داروها، سبب رقیق شدن خلط و بیرون‌آمدن آن از شش و راه‌های هوایی می‌شود.
از این سه دارو، گایافنزین سبب کاهش چسبندگی خلط و آسان شدن خروج آن می‌شود، کلرفنیرآمین با اثرهای آنتی هیستامینی خود تأثیر می‌گذارد و سودوافدرین به عنوان یک داروی آدرنرژیک و با اثرات سمپاتیک خود، به صورت یک ترکیب ضداحتقان عمل می‌کند. بدین ترتیب اکسپکتورانت در نهایت سبب تسکین سرفه‌های خشک و همچنین نرم‌شدن مخاط شش و تخلیه خلط می‌گردد.
موارد مصرف
مورد مصرف این دارو، درمان علامتی سرفه و احتقان بینی ناشی از سرما خوردگی، آلرژی و عفونتهای تنفسی میباشد.
اکسپکتورانت برای کاهش غلظت وچسبندگی خلط وتسهیل خروج آن ازریه‌ها، کاهش موکوس ریوی وتبدیل سرفه‌های خشک به سرفه ترشحی وخلط آوراستفاده می‌شود.
طریقه مصرف
- دربالغین: ۵ تا ۱۰ میلی گرم (۵ تا ۱۰ سی سی) از راه خوراکی، هر ۶ ساعت تجویز می‌شود.
- درکودکان سنین ۶ تا ۱۲ سال : ۲٫۵ تا ۵ سی سی از راه خوراکی، هر ۶ تا ۸ ساعت تجویز می‌شود.
(تا حداکثر ۲۰ سی سی در روز)
- در کودکان سنین ۲ تا ۶ سال : ۱٫۲۵ تا ۲٫۵ سی سی از راه خوراکی، هر ۶ تا ۸ ساعت تجویز می‌شود.(تا حداکثر ۱۰ سی سی در روز)
موارد منع مصرف
اگرچه هریک ازاجزاءاین فراورده، موارد منع مصرف مشخصی دارند، ولی بامقادیر بکاربرده شده در این فرمولاسیون منع مصرف قابل توجهی وجود ندارد.
- جهت اطلاع بیشتر به داروهای گایافنزین، کلرفنیرآمین و پزودوافدرین مراجعه شود.
تداخلات دارویی
مصرف هم‌زمان این فراورده باسایرترکیبات مضعف CNS (دستگاه عصبی مرکزی) موجب تشدید اثرات در هر دو گروه دارویی می‌شود.
- جهت اطلاع بیشتر به داروهای گایافنزین، کلرفنیرآمین و پزودوافدرین مراجعه شود.
عوارض جانبی
اگرچه هریک ازاجزاءاین فراورده، عوارض جانبی مشخصی دارند، ولی با مقادیر بکاربرده شده در این فرمولاسیون عارضه قابل توجهی ایجادنمی کنند.
- جهت اطلاع بیشتر به داروهای گایافنزین، کلرفنیرآمین و سودوافدرین مراجعه شود. {حالت تهوع.استفراغ.خواب الودگی. شکم درد. حساسیت پوستی. کهیر می توان اشاره کرد.}
جستارهای وابسته
- راهنمای کاربرد داروهای ژنریک ایران، دکتر رامین خدّام، چاپ هفتم،۱۳۸۸، صفحات:۳۷۵
- فرهنگ جیبی داروهای ژنریک، دکتر حجت الله اکبر زاده پاشا، چاپ اول، صفحه :۸۹
- ویکی‌پدیای انگلیسی
- اکسپکتورانت در وبسایت شرکت البرزدارو