استرس اکسیداتیو یا استرس اکسیدکننده (انگلیسی: Oxidative stress) بازتاب‌دهندهٔ عدم تعادل میان تظاهرات سیستماتیک «گونه‌های فعال (واکنش‌پذیر) اکسیژن» (ROS) و توانایی یک سیستم زیستی در خنثی سازی و مهار میانجی‌های سمی آن یا ترمیم آسیب‌های وارده است.
هرگونه آشفتگی و اختلال در وضعیت طبیعی اکسیداسیون-احیا (ریداکس)، از طریق تولید پراکسید و رادیکال‌های آزاد، منجر به تولید اثرات سمی و آسیب به تمامی اجزاء و ساختارهای درون‌سلولی، از جمله پروتئین‌ها، لیپید و دی‌ان‌ای می‌گردد.
استرس اُکسیداتیو ناشی از تنفس یاخته‌ای خود می‌توان منجر به آسیب به بازهای نوکلئوتیدی و شکستگی در رشتهٔ دی‌ان‌ای شوند. آسیب به بازها اغلب غیرمستقیم و توسط گونه‌های فعال اکسیژن همچون O2− (رادیکال سوپراکسید)، OH (رادیکال هیدروکسیل) و H2O2 (هیدروژن پراکسید) ایجاد می‌شود.
علاوه بر اینها، برخی گونه‌های فعال (واکنش‌پذیر) اکسیژن در سیستم سیگنالینگ ریداکس، به عنوان پیام‌رسان سلولی عمل می‌کنند. در نتیجه، استرس اکسیداتیو می‌تواند سبب اختلال در پیام‌رسانی سلولی شود.
باور بر این است که در انسان، استرس اکسیداتیو در بروز اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی،سرطان،پارکینسون،بیماری لافورا،آلزایمر،تصلب شرایین،نارسایی قلب،سکته قلبی،سندرم ایکس شکننده،کم‌خونی داسی‌شکل،لیکن پلان،پیسی،اوتیسم،عفونت‌ها، سندرم خستگی مزمن و اختلال افسردگی اساسی نقش دارد و به‌نظر می‌رسد یکی از ویژگی‌های مبتلایان به نشانگان آسپرگر نیز باشد. با این وجود، گونه‌های فعال (واکنش‌پذیر) اکسیژن، خواص مفیدی هم دارند؛ آنگونه که در دستگاه ایمنی، جهت حمله و نابودی عوامل بیماری‌زا بکار گرفته می‌شوند. همچنین استرس اکسیداتیو کوتاه‌مدت ممکن است در جلوگیری از پیری از طریق فرایندی موسوم به «میتوهورمسیس» نقش داشته باشد.
جستارهای وابسته
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Oxidative stress». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۸.