CFTR

CFTR
ساختارهای موجود PDB جستجوی هم‌ساخت‌شناسی: PDBe RCSB فهرست شناسه‌های PDB 1XMI, 1XMJ, 2BBO, 2BBS, 2BBT, 2LOB, 2PZE, 2PZF, 2PZG, 3GD7, 3ISW, 4WZ6, 5D2D, 5D3E, 5D3F
معین‌کننده‌ها
نام‌های دیگر	CFTR, ABC35, ABCC7, CF, CFTR/MRP, MRP7, TNR-dJ760C5.1, cystic fibrosis transmembrane conductance regulator, CF transmembrane conductance regulator
شناسه‌های بیرونی	OMIM: 602421 MGI: 88388 HomoloGene: 55465 GeneCards: CFTR
عدد EC	5.6.1.6
موقعیت ژن (موش) کروموزوم کروموزوم ۶ (موش) نوار 6 A2|6 8.1 cM شروع 18,170,686 bp پایان 18,322,767 bp
هستی‌شناسی ژن عملکرد ملکولی • nucleotide binding • PDZ domain binding • chloride transmembrane transporter activity • GO:0001948، GO:0016582 پیوند پروتئینی • chloride channel inhibitor activity • enzyme binding • hydrolase activity • ATP binding • chloride channel activity • ATPase-coupled inorganic anion transmembrane transporter activity • chloride channel regulator activity • ATPase-coupled transmembrane transporter activity • intracellularly ATP-gated chloride channel activity • ATPase activity • bicarbonate transmembrane transporter activity • chaperone binding • Sec61 translocon complex binding • isomerase activity ترکیبات سلولی • سیتوپلاسم • recycling endosome • اندوزوم • early endosome membrane • membrane • پوسته یاخته • chloride channel complex • cell surface • lysosomal membrane • early endosome • Golgi-associated vesicle membrane • endoplasmic reticulum Sec complex • extracellular exosome • سیتوزول • endosome membrane • clathrin-coated vesicle membrane • integral component of membrane • apical plasma membrane • شبکه آندوپلاسمی • endoplasmic reticulum membrane • recycling endosome membrane • integral component of plasma membrane • هسته یاخته • GO:0009327 protein-containing complex فرایند زیستی • positive regulation of cyclic nucleotide-gated ion channel activity • intracellular pH elevation • membrane hyperpolarization • positive regulation of voltage-gated chloride channel activity • cholesterol transport • ion transport • vesicle docking involved in exocytosis • transmembrane transport • sperm capacitation • positive regulation of insulin secretion involved in cellular response to glucose stimulus • cholesterol biosynthetic process • positive regulation of exocytosis • chloride transport • cellular response to cAMP • protein deubiquitination • membrane organization • chloride transmembrane transport • transepithelial water transport • multicellular organismal water homeostasis • cellular response to forskolin • bicarbonate transport • GO:0015915 transport • response to endoplasmic reticulum stress منابع: آمیگو / کوئیک‌گو
هم‌ساخت‌شناسی
گونه‌ها	انسان	موش
Entrez	1080	12638
آنسامبل	ENSG00000001626	ENSMUSG00000041301
یونی‌پروت	P13569	P26361
RefSeq (mRNA)	NM_000492	NM_021050
RefSeq (پروتئین)	NP_000483	NP_066388
موقعیت (UCSC)	ن/م	Chr : 18.17 – 18.32 Mb
جستجوی PubMed
ویکی‌داده
مشاهده/ویرایش انسان مشاهده/ویرایش موش

پروتئین CFTR نوعی مجرای پروتئینی است که جریان آب (H₂O) و یون کلر (Cl⁻) را در ریه‌ها کنترل می‌کند. زمانی که پروتئین CFTR به‌درستی کار می‌کند (تصویر شمارهٔ ۱) یون‌ها براحتی از خلال این مجرا وارد یا خارج می‌شوند؛ اما زمانی که عملکردِ این مجرا دچار نقص می‌شود (تصویر شمارهٔ ۲)، یون‌ها دیگر نمی‌توانند به‌دلیل انسداد مجرا، از سلول خارج شوند و به بیرون بروند و بروز این موضوع در ریه‌ها، موجب بیماری فیبروز سیستیک می‌شود و ترشحات غلیظ در ریه‌ها جمع می‌شوند.

مکان ژن CFTR بر روی کروموزوم شماره ۷ انسان

CFTR با عنوانِ کاملِ «تنظیم‌کنندهٔ هدایت تراغشایی فیبروز سیستیک» (انگلیسی: Cystic fibrosis transmembrane conductance regulator) یک پروتئین تراپوسته‌ای و همچنین مجرای کلریدی در مهره‌داران است که که توسط ژن «CFTR» کُد می‌شود.

این ژن، نوعی مجرای یونیِ پروتئینی متعلق به ردهٔ «حامل‌های ABC» را کد می‌کند که کارش هدایت کلرید و تیوسیانات از خلالِ غشاءِ سلول‌های بافت پوششی است.

جهش در این ژن سبب می‌شود که مجرای یونیِ کلریدی دچار ناکارآمدی شده و جریان مایع در سلول‌های بافت پوششی ریه، لوزالمعده و سایر ارگان‌ها مختل شود و بیماری فیبروز سیستیک بروز می‌کند که در آن، بلغم و ترشحات غلیط در ریه‌ها وجود دارد و عفونت‌های مکرر ریوی رخ می‌دهد و همچنین نارسایی لوزالمعده و بدنبال آن دیابت و سوءتغذیه ایجاد می‌شود.

ژن «CFTR» بر روی بازوی بلند کروموزوم ۷ و در جایگاه «q31.2» واقع شده و جفت‌بازهای ۱۱۶٬۹۰۷٬۲۵۳ تا ۱۱۷٬۰۹۵٬۹۵۵ را در بر می‌گیرد.

نزدیک به ۳۰۰ نوع جهش ژنیِ منجر به فیبروز سیستیک کشف شده‌است که شایع‌ترین نوع آنها، جهش «ΔF508» است که باعث حذف سه نوکلئوتید شده و در نتیجه اسید آمینهٔ فنیل‌آلانین در جایگاه ۵۰۸ پروتئین حذف می‌شود.

در میان نژاد قفقازی شایع‌ترین انواع جهش ژنی در «CFTR» عبارتند از:

• ΔF508
• G542X
• G551D
• N1303K
• W1282X

طول این ژن، kb ۱۸۹ است و از ۲۷ اگزون و ۲۶ اینترون تشکیل شده‌است و محصول نهایی آن یک گلیکوپروتئین با ۱۴۸۰ اسید آمینه است. این پروتئین ۲ دامین تراغشایی دارد که هر یک، ۶ مارپیچ آلفا دارند و به «دامین متصل‌شونده به هسته» (NBD) در سیتوپلاسم سلولی وصل می‌شوند.

یک نکتهٔ جالب توجه آن است که جهش ژنی CFTR سبب می‌شود که جاندار در برابر حملهٔ باکتری سالمونلا و عفونت حصبه مصون شود. همچنین موش‌هایی که یکی از دو نسخهٔ این ژن‌شان، جهش یافته بود در برابر اسهال ناشی از وبا مقاوم شده بودند.

جستارهای وابسته

• DIABLO

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Cystic fibrosis transmembrane conductance regulator». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۱۷.