پیرایشگاه یا آرایشگاه مردانه، به مکانی گفته می‌شود که اصلاح و آرایش موی مردان صورت می‌گیرد که جنبه آرایشی و بهداشتی دارد. واژه پیرایشگر یا آرایشگر به شخصی که این کار را انجام می‌دهد اطلاق می‌گردد. به این مکان سلمانی نیز گفته می‌شود.
در گذشته امر تراشیدن و اصلاح ریش و سبیل مردان نیز برعهدهٔ آنان بود که امروزه با رونق تیغ‌های ریش‌تراش و ریش‌تراش برقی، این کار کمتر به آنان سپرده می‌شود. آرایشگری در ایران به‌عنوان «هنر دهم» به ثبت رسیده‌است.
وسایل اصلی آرایشگاه‌ها عبارتند از: قیچی کوتاه کردن مو، شانه، کلیپس، برسِ سر، قیچی ابرو، پیش‌بند، ماشین آرایشگری، موچین، برس ابرو، تیغ و دسته تیغ، موپَران، آبپاش حوله و کیف نگهداری وسایل.
تاریخچه
قدیمی‌ترین وسایل اصلاح برنزیِ کشف‌شده، مربوط به ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در مصر باستان است.
در گذشته، در بسیاری از نقاط دنیا، سلمانی‌ها نیز، به‌مانند دلاکان در برخی امور پزشکی و دندانپزشکی دخالت می‌کردند.
در ایران، اموری مانند جراحی، زخم‌بندی، دندان‌کشی و حجامت برعهدهٔ سلمانی بود و شغل دوم وی به‌شمار می‌آمد. همچنین، برخی از مداواهای اورژانس، مانند بریدگی‌ها، جراحت‌ها، عقرب‌گزیدگی و مارگزیدگی بدون اجرت انجام شده و در هر محل از وظایف سلمانی بوده‌است.
علاوه بر سلمانی‌هایی که دکان داشتند، سلمانی‌هایی نیز بوده‌اند که فاقد محل ثابت کسب بوده و به‌صورت سیار و دوره‌گرد کار می‌کردند. پاتوق این قبیل سلمانی‌ها، میدان‌های پرتردد و قهوه‌خانه‌ها بوده‌است. این سلمانی‌ها معمولاً مهارت همکاران دکان‌دار خود را نداشتند، ولی گاهی برای تبلیغ و ترغیب مردم به اصلاح، با دیشلمه و چای دارچین از آنان پذیرایی می‌کردند. اصطلاح «اصلاح چای دارچینی» نشانگر آرایش نامطلوب بوده‌است.
| سرم را سرسری متراش ای استادِ سلمانی | که این سر در سرای خود سری دارد و سامانی |
آرایشگاه‌های مدرن
امروزه برخی از آرایشگاه‌ها مجهز به رایانه و ژورنال دیجیتال برای نمایش و انتخاب مدل موی مطلوب شده‌اند. دستگاه‌های استریل برقی، تجهیزات آنان را استریل می‌کنند. صندلی‌های برقی جایگزین چهارپایه‌های قدیمی شده و استفاده از وسایل بهداشتیِ مشترک در آن‌ها منسوخ شده‌است.
خدمات ارائه شده در آرایشگاه‌های مردانه
امروزه خدمات آرایشگاه‌های مدرن به اصلاح موی سر به صورت ساده خلاصه نشده و شامل موراد بسیار زیادی می‌شود. از این دسته اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیتاژ یا خرد کردن مو که شیوه ای جدید از کوتاه کردن مو است.
- کوتاه کردن موی سر با تیغ که در آن بجای قیچی از تیغ برای کوتاه کردن مو (نه کچل کردن) استفاده می‌شود.
- سایه زدن دور مو، که طی آن موهای دور سر سفید (صفر) شده و کم‌کم با حرکت دادن قیچی و شانه یا ماشین اصلاح به سمت بیرون و همزمان رو به بالا بلندتر می‌شود.
ضمناً در آرایشگاه‌های مدرن خدمات جانبی همچون گریم، آرایش داماد، ماسک گذاری صورت، ماسک گذاری مو، (ویتامینه و پروتئینه) رنگ کردن و صاف یا فر کردن مو، بافت مو، اپیلاسیون و موراد بسیاری انجام می‌شود که شاید در سالیان دور فقط برای بانوان انجام می‌شده‌است.
آرایشگاه زنانه
مکانی که در آن خدمات زیبایی زنان ازقبیل آرایش، اصلاح ابرو، اصلاح صورت، پیرایش و کوپ و کوتاهی مو، آرایش صورت، شنیون، براشینگ، میکاپ، رنگ و مش و لایت، فر و بافت مو، خدمات ناخن، اپیلاسیون، گریم و آرایش عروس و… انجام می‌گیرد. همچنین امروزه آرایشگاه‌های زنانه به صورت اینترنتی نیز فعالیت می‌کنند.
ریشه کلمه سلمانی
سلمانی از نام سلمان فارسی صحابی ایرانی پیامبر اسلام برگرفته شده‌است. او بود که در آغاز اسلام موهای سر پیامبر را کوتاه می‌کرد و دیگران از این کار زیبای ایرانیان خوششان آمد و نام سلمانی به معنای پیرایشگر یا در اصطلاح آرایشگر مردانه جا افتاد.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پیرایشگاه موجود است. |
|
موی بدن انسان |
|---|---|
| اصطلاحات در زبان | |
| دسته‌های مو |
مو | موی زیبا: زُِلف | زلفان | دسته‌‌ای از موی سر: گیس | گیسو | گیسوان | دستهٔ مو در جلو: کاکُل | موی آویخته: طُرّه | دستهٔ بلند: کمند |
| مقدار مو | |
| زبانزدها |
سفید کردن مو در آسیاب | به مویی بند بودن | سیخ شدن مو بر تن | مو لای درز چیزی نرفتن | موی دماغ شدن | مو را از ماست کشیدن | مو درآوردن زبان | یک مو از خرس کندن | مو نزدن دو چیز | کم شدن یک تار مو از سر کسی | آتش زدن موی کسی |
| کالبدشناسی | |
| اجزاء |
پیاز | ریشه | جوانه | سیاه‌یاخته | ماتریکس | پوسته | فولیکول | بشره | لایه هاکسلی | لایه هنله | لایه آبگین | مغز | غده چربی‌دار | ماهیچه راست‌کننده | رنگ‌دانه | کراتین |
| نام در بدن |
موی سر: گیس | موی پایین پیشانی: ابرو | موی پلک: مژه | موی صورت: ریش | موی بناگوش: پاگوشی | موی لب بالا: سبیل | موی بینی: مو | موی سینه: مو/پشم | موی اندام تناسلی: زهار/پشم |
| مراحل رشد |
آناژن (فاز فعال) | کاتاژن (فاز تحلیل‌رونده) | تلوژن (فاز استراحت) |
| بیماری‌ها |
مو خوره | گَری | کچلی | شوره سر | طاسی سکه‌ای | ریزش آندروژنیک مو | پرمویی |
| اصلاح و زیبایی | |
| حالت |
فِرفِری، مُجَعَّد، تاب‌دار، موج‌دار، صاف، لَخت، ژولیده، افشان، پریشان، سیخ، ژل‌زده، پف‌کرده، مارپیچ، بافته |
| رنگ |
رنگ‌ها: مشکی | قهوه‌ای سیر | قهوه‌ای تیره | قهوه‌ای | قهوه‌ای متوسط | قهوه‌ای روشن | شرابی | ارغوانی | بلوند تیره | بلوند روشن | بلوند خیلی روشن | بلوند پلاتینه | مفاهیم: های‌لایت | دکلره | مِش |
| وسایل مربوط |
اسپری مو | برس | بیگودی | تل | تیغ | چادر | حوله | خودتراش | دستمال سر | رنگ مو | روسری | ریش‌تراش | ژل | سشوار | سنجاق سر | شامپو | شانه | فرچه | قیچی | کش مو | کلاه | گُل سر | گلاه‌گیس | ماشین سرتراشی | مقنعه | موچین | موم سرد | نرم‌کننده مو | واجبی | هدبند |
| مدل‌ها |
موی دم اسبی | موی آناناسی | ریش بزی | ریش ستاری | سبیل تابیده | سبیل قیطانی | اصطلاحات مدل‌دادن: پیچیدن و لوله کردن- پیچیدن فرانسوی- شانه مخصوص- نیم پیچ فرانسوی- حلقه مو- پیچ پشت- مدل برگردان سریع- پیچ ویکتوریایی- شینیون بافته- گیبسون- گوجه- استفاده از چوب مخصوص- گوجه بافته- لوله کردن- بافته حلقه شده- گوجه با موهای لوله شده- لوله برگردان- حلقه دور دم اسبی- پیچ بالای سر- دم اسبی پیچیده- بافت فرانسوی اصلی- بافت فرانسوی- بافت فرانسوی درون به بیرون- گوجه فرانسوی- بافت فرانسوی تو رفته- بافت چین‌دار- بافت فرانسوی بالا به پایین- بافت جناغی اصلی- بافت جناغی اصلی فرانسوی- بافت جناغی فرانسوی- کمند- کمند فرانسوی |
| مکان‌ها |
آرایشگاه | پیرایشگاه | سلمانی | سالن آرایش | اتاق گریم |
| جستارهای وابسته | دستگاه پوششی بدن | پر | کُرک | پُرز | تیغ جوجه‌تیغی | بند انداختن | اپیلاسیون | کاشت مو |