هایپرلکسیا

درس دشوار (۱۸۸۴) اثر ویلیام آدولف بوگرو

هایپرلکسیا (به انگلیسی:Hyperlexia) یک سندرم است که با توانایی زودرس کودک در خواندن مشخص می‌شود. در ابتدا نورمن ای. سیلبربرگ و مارگارت سی. سیلبربرگ (۱۹۶۷) آن را به عنوان توانایی زودرس خواندن کلمات بدون آموزش قبلی در یادگیری خواندن، معمولاً قبل از پنج سالگی تعریف کردند. آن‌ها نشان دادند که کودکان مبتلا به هایپرلکسیا توانایی رمزگشایی کلمه به‌طور قابل توجهی بالاتر از سطح درک خواندن خود دارند. کودکان مبتلا به هایپرلکسیا نیز در سنین پایین علاقه شدیدی به مطالب نوشتاری دارند.

کودکان هایپرلکسیک با توانایی کلمه خوانی بسیار بالاتر از آنچه که با توجه به سن آنها انتظار می‌رود مشخص می‌شوند. اولین بار در سال ۱۹۶۷ میلادی، این سندرم نامگذاری و به‌طور علمی توصیف شد (توسط سیلربرگ و سیلربرگ). می‌توان آن را به عنوان یک ابرقابلیت در نظر گرفت که در آن توانایی تشخیص کلمات بسیار بالاتر از سطوح مورد انتظار از مهارت فرد است. با این حال، برخی از هیپرلکسیک‌ها در درک گفتار مشکل دارند. برخی از کارشناسان بر این باورند که اکثر کودکان مبتلا به هایپرلکسیا، یا شاید حتی همه آن‌ها، در طیف اوتیسم قرار دارند. با این حال، یک متخصص، دارولد ترفرت، پیشنهاد می‌کند که هایپرلکسیا دارای زیرگونه‌هایی است که فقط برخی از آنها با اوتیسم همپوشانی دارند. تخمین زده شده‌است که بین ۵ تا ۲۰ درصد از کودکان اوتیستیک هایپرلکسیک هستند.

کودکان هایپرلکسیک اغلب مجذوب حروف یا اعداد هستند. آنها در رمزگشایی زبان بسیار خوب هستند و بنابراین اغلب به خوانندگانی زودهنگام تبدیل می‌شوند. برخی از کودکان هایپرلکسیک انگلیسی زبان قبل از دو سالگی املای کلمات طولانی (مانند elephant) را یادمی‌گیرند و قبل از سه سالگی خواندن جملات کامل را یاد می‌گیرند.

علایق خاص معمولی کودکان هایپرلکسیک اغلب شامل حروف، اعداد، فونت‌ها، الفبای خارجی، زبان‌ها، منظومه شمسی، جدول تناوبی، آرم‌ها، آناتومی و جغرافیا (پرچم‌ها، کشورها، پایتخت‌ها) است.

لغت‌شناسی

کلمه Hyperlexia از دو اصطلاح و کلمه یونانی hyper «بیش از حد، فراتر، بیش از حد، بیش از اندازه» و lexis «کلمه» گرفته شده‌است.

رشد و توسعه

اگرچه کودکان هایپرلکسیک معمولاً خواندن را به روشی غیر ارتباطی یاد می‌گیرند، مطالعات متعدد نشان داده‌است که آن‌ها می‌توانند درک مطلب و زبان ارتباطی را پس از شروع هایپرلکسیا به دست آورند. آن‌ها مسیر رشد متفاوتی را نسبت به افراد با تنوع عصبی عادی دنبال می‌کنند و نقاط عطف و قوت و ضعف به ترتیب متفاوتی به دست می‌آیند. علیرغم توانایی خواندن زودرس کودکان هایپرلکسیک، آن‌ها ممکن است برای برقراری ارتباط دچار مشکل شوند. اغلب، کودکان هایپرلکسیک، توانایی خواندن زودرس را دارند، اما یاد می‌گیرند که فقط با به‌یادسپاری و تکرار زیاد صحبت کنند، و همچنین ممکن است در یادگیری قواعد زبان از روی مثال یا آزمون و خطا مشکل داشته باشند، که ممکن است منجر به مشکلات اجتماعی شود. زبان آن‌ها ممکن است با استفاده از اکولالیا (که اغلب کلمات و جملات را تکرار می‌کنند)، توسعه یابد. اغلب، کودک دایره لغات زیادی دارد و می‌تواند اشیاء و تصاویر زیادی را شناسایی کند، اما نمی‌تواند از مهارت‌های زبانی خود به خوبی استفاده کند. زبان خودانگیخته وجود ندارد و گفتار عمل گرایانه آن‌ها به تأخیر می‌افتد. کودکان هایپرلکسی اغلب در درک سوالاتی چون چه کسی؟ چی؟ کجا؟ چرا؟ و چطور؟ مشکل دارند. بین سنین چهار تا پنج سالگی، بسیاری از کودکان پیشرفت‌های بزرگی در برقراری ارتباط بدست می‌آورند.

مهارت‌های اجتماعی یک کودک مبتلا به هایپرلکسیا اغلب به شدت عقب است. کودکان هایپرلکسی اغلب نسبت به همسالان خود علاقه کمتری به بازی با کودکان دیگر دارند.

انواع هایپرلکسی

در یک مقاله، دارولد ترفرت (Darold Treffert) سه نوع هایپرلکسیا را پیشنهاد می‌کند. به‌طور مشخص:

• نوع ۱: کودکان نوروتیپیک (تنوع عصبی سالم و عادی) که خیلی زود مطالعه می‌کنند.
• نوع ۲: کودکان اوتیستیک که خواندن خیلی زود را به عنوان یک مهارت Splinter skill (مهارت‌های آموخته شده که بالاتر از توقع و توان از سن کودک است) نشان می‌دهند.
• نوع ۳: خوانندگان خیلی زودرس که در طیف اوتیسم نیستند، اگرچه برخی از صفات و رفتارهای «شبه اوتیسم» را نشان می‌دهند که با بزرگتر شدن کودک به تدریج محو می‌شوند.

مقاله متفاوتی از ربکا ویلیامسون براون(Rebecca Williamson Brown)، یک بینا سنج تنها دو نوع هایپرلکسیا را پیشنهاد می‌کند:

• نوع ۱: هایپرلکسی که با یک اختلال زبانی همراه مشخص می‌شود.
• نوع ۲: هایپرلکسی که با یک اختلال یادگیری بصری-فضایی همراه مشخص می‌شود.

مطالعات غیر انگلیسی زبان

اکتساب

اگرچه به‌طور کلی هایپرلکسیا با اوتیسم مرتبط است، به نظر می‌رسد یک زن ۶۹ ساله به دلیل «اCerebral infarction در قشر دستبندی قدامی چپ و جسم پینه ای» دچار هایپرلکسیا شده‌است.

برای مطالعهٔ بیشتر