ماندالا

ماندالا (मण्डल;به معنی دایره در سانسکریت) یا دوایر کیهان‌نما، جدولی است هندسی مورد استفاده در ادیان بودا و هندو که به عنوان نمادی برای جهان هستی به کار می‌رود. اصل ماندالا از دین هندو است ولی در آیین بودا هم کاربرد زیادی پیدا کرده‌است.

ماندالاها دایره‌هایی نمادین برای تمرکز بر خویشتن و جستجو در درون انسان هستند. مرکز دایره جدول ماندالا برای تمرکز در حین مراقبه دینی بکار می‌رود. اشکال متقارن هندسی ماندالا خودبخود توجه شخص را به مرکز دایره جذب می‌کنند.

البته گستره کاربرد ماندالا بسیار وسیعتر از آیین‌های یادشده‌است؛ مثلاً در معماری فرهنگ‌های اسلامی (حیاط باغ فین کاشان، طرح حیاط مسجد علی اصفهان، طرح حیاط زیارتگاه شاه نعمت‌الله ولی ماهان) و مسیحی هم طرح‌های ماندالا دیده می‌شود. این واژه در فارسی و عربی به صورت مَندَل بکار می‌رود و مورد استفاده جن‌گیران در مراسم احضار روح است. نمونه ای از ان را ادوارد براون از زبان یک ایرانی که خود آن را تجربه کرده، توضیح داده‌است.

کتابی نیز منسوب به ابوحامد غزالی با عنوان «المندل و الخاتم السلیمانی و العلم الروحانی» (عبدالفتاح السید الطوخی، بیروت: مکتبه الثقافیه، [بی‌تا]) در ترسیم طلسمات و علوم غریبه منتشر شده‌است.

کارل یونگ ماندالا را کهن‌الگوی خویشتن می‌داند، نماد تمامیت و نظم و کار ویژهٔ آن سازماندهی و دربرگیری تمامیت روان و ساماندهی و تنظیم دوباره وضعیت‌های هرج‌ومرج آلود است و در کتاب خاطرات، رؤیاها و اندیشه‌ها می‌گوید: ماندالاهای من رمزنگاری‌های مربوط به وضعیت خودم بود که هر روز یک طرح جدید از آن به من الهام می‌شد. من آن‌ها را مثل مروارید گرانبها محافظت کردم. به‌طور فزاینده ای برای من روشن شد که ماندالا «مرکز» است، شاخص تمام مسیرهاست، و مسیری است به مرکز، به فردیت.

نمونه‌های ماندالاها در فرهنگ باستان وجود دارد. می‌توان آن را در نقاشی‌های دیواری مسیحیت به همراه نقش حیوانات برای به تصویر کشیدن فرستادگان اولوهیت و نیز در نقوش منطقه البروج یافت. (منطقه البروج) نجومی و نسخه‌های آن نمونه‌هایی از ماندالا هستند. همچنین، در آیین هندوئیسم، نمونه‌هایی جذاب از ماندالا با نمادهای پانتئون محلی پیدا می‌کنیم.

نگارخانه

• 

  A diagramic drawing of the Sri Yantra, showing the outside square, with four T shaped gates, and the central circle.

• 

  ویشنو-Mandala

• 

  Painted 19th century تبتan mandala of the Naropa tradition, Vajrayogini stands in the center of two crossed red triangles, Rubin Museum of Art

• 

  Painted پادشاهی بوتانese Medicine Buddha mandala with فراسوی فرزانگی in center, 19th century, Rubin Museum of Art

• 

  Mandala of the Six Chakravartins

• 

  Vajravarahi Mandala

• 

  ]] cosmological diagrams and text.

• 

  Jain painting of مهاویرا.

• 

  Mandala painted by a patient of Carl Jung

• 

• ویکی‌پدیای انگلیسی.
• (Jung in Memories, Dreams, Reflections, pp. 186–197)

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ماندالا موجود است.