فرض عامل هوشمند
فرض عامل هوشمند (به انگلیسی: Agent detection) تمایل حیوانات و انسان‌هاست به این که فرض کنند در موقعیت‌هایی که آن‌ها حضور دارند یک عامل هوشمند، به‌طور هدفمند مداخله داشته‌است.
منشأ تکاملی
باور بر این است که انسان‌ها «فرض عامل هوشمند» را به‌عنوان یک استراتژی برای زنده‌ماندن رشد داده‌اند. در موقعیت‌هایی که شخص در آن از حضور یک عامل هوشمند مثلاً یک دشمن یا یک موجود خطرناک مطمئن نیست، احتیاط حکم می‌کند برای زنده‌ماندن حضور چنین موجودی را مفروض بگیرد. برای مثال، اگر انسانی با ردپایی روی زمین مواجه شد که ممکن است ردپای شیر باشد، به سود اوست که احتیاط کند و چنین فرض بگیرد که واقعاً شیری در این مکان حضور دارد.
کورت گرِی و دنیل وِنجر در این باره نوشته‌اند:
خطر بالای به‌کارنبردن «فرض عامل هوشمند» و هزینه پایین تشخیص اشتباه در آن باعث شده‌است محققین پیشنهاد دهند که انسان‌ها یک «بخش بیش‌فعّال فرض عامل هوشمند» دارند، یک بخش شناختی که به‌سرعت رویدادهای محیط را به رفتار عوامل زنده نسبت می‌دهد.
مرحلهٔ زمان‌بَر، راه‌های فرار سریع و انتقادات
از آنجایی که زمان می‌بَرد تا شخص دربارهٔ این فکر کند که چرا یک محرّک در این مکان حضور دارد، درحالی که واکنش‌نشان دادن به آن سریع‌تر است، برخی از زیست‌شناسان تکاملی این دیدگاه را نقد کرده‌اند که مفروض می‌گیرد فرض عامل هوشمند می‌تواند توانایی فرار از دست مهاجمین را افزایش دهد درحالی که یک فرار سریع می‌تواند تأثیر بیشتری در زنده‌ماندن او داشته باشد. این زیست‌شناسان بیان کرده‌اند که بین واکنش ساده به محرّک‌ها و تفکر دربارهٔ محرّک‌ها (مانند فرار از ردپاهایی خاص یا یک جفت چشم، با واکنشی سریع و بدون حتی یک فرضِ زمان‌بَر برای ارتباط‌دادن این محرّک به یک مهاجم) طبیعتاً باید واکنش ساده به محرّک‌ها انتخاب شود چرا که در این صورت، این موجود، یک مرحله کار کمتری انجام داده و به همان اندازه در زمانش صرفه‌جویی کرده‌است. در نتیجه این زیست‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که هیچ سازوکار ذهنی ویژه‌ای برای فرض عامل هوشمند وجود ندارد.