اعتیاد به رایانه (به انگلیسی: Computer addiction) نوعی استفاده بیش از حد و غیرقابل کنترل از رایانه است، به طوری که با وجود پیامدهای منفی بر عملکرد فردی، اجتماعی و شغلی، همچنان ادامه داده‌شود. به عبارت دیگر، تشخیص این بیماری «اجباری - غیرارادی» عبارت از طیفی از اختلالات است که شامل استفاده از رایانه به صورت آنلاین و آفلاین و متشکل از حداقل سه زیرگروه است: بازی‌کردن افراطی، اشتغال ذهنی و جسمی به آن و به پیام‌های پست الکترونیکی و متنی. علی‌رغم اینکه انتظار می‌رفت که این نوع جدید به وجود آمده از اعتیاد جایی برای خود در آخرین نسخه از راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی DSM 5 در بخش اختلالات اجباری پیدا کند، اما هنوز از آن به عنوان یک بیماری غیررسمی نام برده‌می‌شود. مفهوم اعتیاد به رایانه به‌طور عمومی به دو نوع تقسیم می‌شود: اعتیاد آنلاین و اعتیاد به رایانه به صورت آفلاین. اصطلاح اعتیاد آفلاین به رایانه به‌طور معمول در مورد رفتار بازی‌کردن افراطی استفاده‌می‌شود، که می‌تواند به هر دو صورت آفلاین و آنلاین انجام شود. اعتیاد آنلاین به رایانه نیز به عنوان اعتیاد به اینترنت شناخته‌شده‌است و توجه بیشتری از پژوهشگران را نسبت با اعتیاد آفلاین به خود جلب کرده‌است، بیشتر به این دلیل که بسیاری از موارد اعتیاد به رایانه مربوط به استفاده بیش از حد از اینترنت است.
هرچند که واژه اعتیاد بیشتر برای سوءاستفاده از مواد، مصطلح است، اما این واژه برای توضیح آسیب‌شناسی استفاده از اینترنت و رایانه نیز دارای کاربرد است.
نشانه‌های اعتیاد به رایانه
- داشتن یک دغدغه ثابت نسبت به رایانه، چه آنلاین چه آفلاین.
- احساس تمایل شدید به آنلاین‌شدن، بازی‌های رایانه‌ای‌کردن، یا مراودات اجتماعی آنلاین.
- کشیده‌شدن به سوی رایانه به محض از خواب بیدارشدن و قبل از به رختخواب‌رفتن.
- صرف وقت بر روی رایانه به جای نقش‌پذیری در انجام وظایف خانوادگی یا مناسبت‌های ویژه، یا به جای انجام هر فعالیت دیگری که پیشتر شخص از انجامش خوشحال می‌شد.
- جایگزینی سرگرمی‌های قدیمی با استفاده بیش از حد از رایانه یا استفاده از رایانه به عنوان عامل اصلی سرگرمی و تعلل شخصی.
- انجام اعمالی بر روی رایانه که خارج از حوزه برنامه‌ریزی‌شده توسط شخص باشند، مثل خرید آنلاین در هنگام ساعات کاری یا بازی‌کردن در زمان مربوط به انجام تکالیف.
- دروغ‌گفتن به خانواده و دوستان در مورد فعالیت‌هایی که شخص با استفاده از رایانه انجام می‌دهد. مانند اینکه شخص عنوان کند در حال انجام تکالیف است، در حالی که در حال بازی‌کردن باشد.
- داشتن دلبستگی احساسی و عاطفی به رایانه.
- مضطرب‌شدن در هنگام استفاده از رایانه یا هنگام دانستن اینکه زمان استفاده از آن محدود است.
- بروز نوسانات خلقی یا تحریک‌پذیری هنگامی که برای شخص امکان‌پذیر نیست به آن اندازه که دلش می‌خواهد وقت بر روی رایانه صرف کند یا در زمانی که در زمان استفاده‌اش وقفه‌ای بیفتد.
- ازدست‌دادن کنترل بر احساس گذشت زمان هنگام استفاده از رایانه یا صرف زمانی بیشتر از آنچه در نظر گرفته‌شده‌است، بر آن.
- استفاده از رایانه به عنوان ابزاری برای فرار از واقعیات.
جستارهای وابسته
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Computer addiction». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۱۴.