اِدرار (به انگلیسی: urine) که با نام‌های عامیانه شاش یا جیش شناخته می‌شود، مایعی است که حاوی ترکیبات زائد موجود در بدن است. دلیل اصلی ادرار کردن این است که کُلیه‌ها خون را از هر گونه ماده زائد، نمک و همین‌طور مواد معدنی تصفیه می‌کنند. ادرار یک انسان سالم از ۹۵ درصد آب تشکیل شده اما ۵ درصد بقیه مواد زائدی مثل پتاسیم و نیتروژن هستند که بدن به دنبال دفع آن‌هاست. وجود میزان بالایی از این مواد در بدن، می‌تواند مشکل ایجاد کند.
واژه
اسامی دیگر ادرار، پیشاب، گُمیز، میز هستند.
بررسی
ادرار مایعی است که توسط نفرون (گُردیزه) در کلیه‌ها تولید و از طریق میزراه از بدن دفع می‌شود. فراوان‌ترین ماده آلی ادرار اوره است (اوره یک اسید ضعیف است اما در ادرار به دلیل وجود هیدروژن کربنات ادرار تقریباً خنثی است) و پی‌اچ آن برای فرد طبیعی نزدیک به هفت است، اما در میان انسان‌ها از ۴٫۴ تا ۸ متغیر است. ادرار فرد سالم سمّی نیست. اما شامل ترکیباتی است که توسط بدن به عنوان مواد نامطلوب حذف شده‌است و می‌تواند محرک و سوزانندهٔ پوست و چشم باشد. طی فرایندی، می‌توان آب آشامیدنی از ادرار استخراج کرد.
ادرار عمدتاً آب و حاوی نمک‌های معدنی و در حدود ۲٪ اوره است، که در کبد به منظور حذف آمونیاک که ماده‌ای بسیار سمّی است، تولید می‌شود. اوره دارای سمّیّت بسیار پایین است.
- آب۹۶٪
اوره: ۲٪ نمک و یون‌ها دیگر: ۲٪
رنگ ادرار به‌طور معمول از بی‌رنگ تا زرد متغیر است. رنگ زرد به وسیلهٔ یوروبیلین‌ها ایجاد می‌شود. رنگ زرد ادرار به دلیل وجود بیلی روبین است که از تخریب گلبول‌های قرمز پدید می‌آید. اگر فرد دچار کم‌آبی باشد، ادرار کمتر (شاید کمتر از ۱ لیتر در هر روز)، و همچنین غلیظتر خواهد شد. اگر فرد آب زیادی بنوشد، ادرار بیشتر (شاید به اندازهٔ دو لیتر در روز) و همچنین رقیق‌تر خواهد شد.
ادرار باعث می‌شود که بدن از موارد زیر را دفع کند:
آب اضافی در بدن، الکترولیت‌های اضافی (نمک)، اوره، سموم بدن، داروها و غیره.
ادرار اصلی‌ترین عامل هم‌ایستایی است.
در فرهنگ
ادرار شتر قرن‌ها در شبه جزیره عربستان برای اهداف دارویی و مذهبی استفاده شده‌است. سازمان جهانی بهداشت توصیه به اجتناب از نوشیدن آن کرده و این عمل را با نشانگان تنفسی خاورمیانه یا همان بیماری کشنده مرس مرتبط دانسته‌است.
ادرار کردن بر روی صورت و در دهان در فیلم‌های پورنوگرافی رایج شده‌است.
نگارخانه
ادرار سرپا و نشسته
جستارهای وابسته
پانویس
پیوند به بیرون
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ادرار موجود است. |