آلودگی ذرات معلق (انگلیسی: Particulate pollution) نوعی آلودگی زیست‌محیطی است که با وجود ذرات معلق در یک محیط ایجاد می‌شود. این نوع آلودگی در سه گروه دسته‌بندی می‌شود: ذرات معلق در جو زمین، زباله‌های دریایی و زباله‌های فضایی. برخی از ذرات به‌طور مستقیم از یک منبع خاص آزاد می‌شوند، در حالی که برخی دیگر در کنش و واکنش‌های شیمیایی در لایه اتمسفر ناشی از منابع طبیعی یا فرآیندهای انسانی تولید می‌شوند.
میانگین توزیع جهانی غلظت ذرات معلق
ذرات معلق در اتمسفر، همچنین به عنوان ذرات پی‌ام ۲/۵ (ذراتی با قطر ۲/۵ میکرون یا کمتر) نیز شناخته می‌شوند، اینگونه ذرات جامد معلق در مایع یا یک گاز، معمولاً در جو زمین وجود دارند. ذرات موجود در اتمسفر را بسته به نوع انتشار آنها می‌توان به دو نوع تقسیم کرد: ذرات اولیه مانند گرد و غبار معدنی که در جو منتشر می‌شوند. ذرات ثانویه مانند نیترات آمونیوم در جو که از طریق گاز تبدیل به ذرات می‌شوند.
منشأ ذرات معلق
برخی از ذرات به‌طور طبیعی از آتشفشان‌ها، طوفان‌های گرد و غبار، آتش‌سوزی جنگل‌ها و علف‌زارها یا پوشش گیاهی زنده در دریا نشأت می‌گیرند. فعالیت‌های انسانی، مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی در وسایل نقلیه، سوزاندن چوب، سوزاندن کاه (به جای مانده از گندم، جو، برنج…)، در اثر کار نیروگاه‌ها، گرد و غبار جاده‌ها، برج‌های خنک‌کننده رطوبتی در سیستم‌های خنک‌کننده و فرآیندهای مختلف صنعتی نیز مقادیر قابل توجهی ذرات را تولید می‌کنند. احتراق زغال‌سنگ در کشورهای در حال توسعه نیز روش ابتدایی برای گرم‌کردن خانه‌ها و تأمین انرژی است. از طرفی ترکیبات نمک موجود بر روی اقیانوس‌ها به‌طور عمده رایج‌ترین شکل ذرات در جو را تشکیل می‌دهند. آئروسل‌های انسانی شامل قطرات مایع کوچک و ذرات جامد جوی که ناشی از منابع طبیعی و انسانی می‌باشند در حال حاضر حدود ۱۰ درصد از کل ذرات معلق در جو را تشکیل می‌دهند.
احتراق خانگی و دود
آلودگی ناشی از احتراق خانگی، عمدتاً بوسیله سوختن چوب، گاز و زغال در فعالیت‌های گرمایشی، پخت و پز، کشاورزی و آتش‌سوزی‌های جنگلی ایجاد می‌گردد. آلاینده‌های اصلی خانگی حاوی ۱۷ درصد دی‌اکسید کربن، ۱۳ درصد مونوکسید کربن، ۶ درصد مونوکسید نیتروژن، هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای و ذرات ریز و فوق‌ریز را تشکیل می‌دهند.
زباله‌های دریایی
زباله‌ها و آئروسل‌های دریایی به ذرات معلق و رسوبات موجود در آبهای سطح زمین اطلاق می‌شود. ذرات جامد معلق در آب، نوعی آلوده‌کننده آب محسوب می‌شوند و اندازه‌گیری کیفیت آنها نیز به عنوان یک آلاینده معمولی بر اساس قانون مربوط به استاندارد «آب تمیز» ایالات متحده، تعریف شده‌است.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Particulate pollution». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۹ مه ۲۰۲۲.